Przeliczenie podstawy wymiaru świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa, gdy zmieniono wymiar czasu pracy na podstawie ustawy o COVID-19

Zmieniły się zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, gdy pracodawca zmienił wymiar czasu pracy na podstawie ustawy o COVID-19 [1]. Zmiany przepisów obowiązują od 9 października 2020 r. [2]

Kiedy ZUS albo płatnik składek przeliczą podstawę wymiaru zasiłku

Nowe przepisy dotyczą osób, którym pracodawca:

• obniżył wymiar czasu pracy na podstawie ustawy o COVID-19
• wprowadził na podstawie ustawy o COVID-19 mniej korzystne warunki zatrudnienia niż wynikające z umów o pracę.

Gdy tym osobom ustala się podstawę wymiaru świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, przyjmuje się podstawę wymiaru zasiłku sprzed zmiany czasu pracy, jeżeli:

1. pracodawca obniżył wymiar czasu pracy lub wprowadził mniej korzystne warunki zatrudnienia w okresie wcześniej pobieranego zasiłku

oraz

1. między okresami pobierania wcześniejszego i kolejnego zasiłku nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe.

Wobec tych osób nie stosuje się bowiem art. 40 ustawy zasiłkowej [3]. Przepis ten przewiduje, że w razie zmiany wymiaru czasu pracy:

• w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy

albo

• w okresie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy

podstawę wymiaru zasiłku ustala się wyłącznie na podstawie wynagrodzenia ustalonego dla nowego wymiaru czasu pracy.

To oznacza, że dla tych osób podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo. Przyjmuje się dla nich podstawę wymiaru obliczoną dla wcześniejszego zasiłku.

Te osoby mogą zatem wystąpić o przeliczenie już wypłaconych zasiłków. Mają do tego prawo, jeżeli świadczenia te obliczono na podstawie nowego wynagrodzenia, obniżonego w związku z COVID-19, i wypłacono zasiłek na podstawie dotychczasowych przepisów niższy niż zasiłek ustalony zgodnie z nowymi przepisami.

Przeliczenie podstawy wymiaru zasiłku – na wniosek świadczeniobiorcy 

Aby można było przeliczyć podstawę wymiaru świadczeń, świadczeniobiorca musi złożyć wniosek.

Wniosek powinien złożyć do:

• pracodawcy – jeśli jest on uprawniony do wypłaty zasiłków swoim pracownikom,
• ZUS – jeśli zasiłek wypłacał ZUS, gdyż pracodawca nie jest uprawniony do wypłaty zasiłków swoim pracownikom.

Nie ma sformalizowanego wzoru wniosku. Wystarczy, żeby świadczeniobiorca napisał, że występuje o przeliczenie wcześniej wypłaconego zasiłku, niższego w związku z obniżonym wymiarem czasu pracy.

Jeżeli zasiłek wypłaca ZUS, wniosek taki może być złożony na portalu PUE ZUS przy wykorzystaniu wniosku ZAS-58 Skarga/Wniosek świadczeniobiorcy/ płatnika składek w sprawie świadczeń z tytułu choroby, macierzyństwa lub zasiłku pogrzebowego. Instrukcja, jak złożyć wniosek przez portal PUE ZUS (plik docx 496kb). Potrzebne będzie także potwierdzenie od pracodawcy, że obniżenie wymiaru czasu pracy nastąpiło na podstawie przepisów ustawy o COVID-19. W tym celu ZUS będzie występował do  pracodawcy o przekazanie informacji, czy obniżenie wymiaru czasu pracy nastąpiło na podstawie ustawy o COVID-19 lub czy pracodawca wprowadził na podstawie ustawy o COVID-19 mniej korzystne warunki zatrudnienia niż wynikające z umowy o pracę.

Wniosek może być także złożony do pracodawcy, który powinien niezwłocznie przekazać ten wniosek do ZUS. Do wniosku pracodawca powinien dołączyć informację, że obniżenie wymiaru czasu pracy  nastąpiło na podstawie przepisów ustawy o COVID-19. W tym celu na portalu PUE ZUS może również skorzystać z formularza ZAS-58, dołączając do niego skan wniosku.

ZUS albo pracodawca przelicza podstawę wymiaru zasiłków już wypłaconych za okres:

• po 30 marca 2020 r. dla pracowników, którym obniżono wymiar czasu pracy maksymalnie o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu lub wobec których zawarto porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia niż te wynikające z umowy o pracę, w zakresie i przez czas, ustalone w porozumieniu (art. 15g lub art. 15zf ustawy o COVID-19),
• po 23 czerwca 2020 r. dla osób, którym wymiar czasu pracy został obniżony maksymalnie o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, zatrudnionych u pracodawcy, któremu zmniejszyły się przychody i w związku z tym istotnie wzrosły obciążenia funduszu wynagrodzeń (art. 15gb ustawy o COVID-19),
• po 25 sierpnia 2020 r. dla osób, którym na mocy rozporządzenia Rady Ministrów wprowadzono na czas określony – nie dłuższy niż do końca danego roku budżetowego – mniej korzystne warunki zatrudnienia niż te wynikające z podstawy nawiązania stosunku pracy (art. 15zzzzzo ust. 2 ustawy o COVID-19).

Wypłata przez ZUS bieżących świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa, gdy zmieniono wymiar czasu pracy na podstawie ustawy o COVID-19.

Jeżeli pracodawca

• obniżył wymiar czasu pracy pracownika lub wprowadził mniej korzystne warunki zatrudnienia w okresie wcześniej pobieranego zasiłku

oraz

• między okresami pobierania wcześniejszego i kolejnego zasiłku nie było przerwy

albo

• przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe,

do wypłaty przez ZUS kolejnego zasiłku lub zasiłku po przerwie potrzebne jest zaświadczenie płatnika składek Z-3. W zaświadczeniu, w polu Uwagi, pracodawca powinien wpisać, że obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika nastąpiło na podstawie przepisów ustawy o COVID-19.

[1] Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywoływanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, z późn. zm.).

[2] Ustawa z dnia 7 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania społeczno-gospodarczym skutkom COVID-19 (Dz. U. poz. 1747).

[3] Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 870).