Osobista opieka nad dzieckiem – kiedy ZUS nie opłaca składek

Data aktualizacji: 16 kwietnia 2021

Kiedy nie jesteś objęty ubezpieczeniami społecznymi z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem 

Nie jesteś objęty ubezpieczeniem emerytalnym ani ubezpieczeniami rentowymi z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, jeśli spełniasz przynajmniej jeden z poniższych warunków: 

• masz ustalone prawo do emerytury lub renty; 
• jesteś objęty ubezpieczeniem emerytalnym i ubezpieczeniami rentowymi z innego tytułu, czyli: 
  • pracujesz na podstawie umowy o pracę,
  • pracujesz na podstawie umowy o pracę nakładczą,
  • jesteś członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych,
  • wykonujesz umowę zlecenia lub równoważną,
  • prowadzisz pozarolniczą działalność,
  • współpracujesz (jako osoba bliska):
    • przy prowadzeniu pozarolniczej działalności,
    • przy wykonywaniu umowy zlecenia lub równoważnej,
    • z osobą korzystającą z ulgi na start,
  • pobierasz uposażenie posła lub senatora, 
  • pobierasz stypendium sportowe,
  • pobierasz stypendium dla słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego,
  • pracujesz odpłatnie na podstawie skierowania w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
  • pobierasz zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne albo stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostałeś skierowany przez powiatowy urząd pracy (PUP),
  • pobierasz stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostałeś skierowany przez inny niż PUP podmiot,
  • pobierasz stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych,
  • jesteś duchownym,
  • jesteś żołnierzem niezawodowym, który pełni czynną służbę wojskową, np. odbywasz ćwiczenia wojskowe,
  • odbywasz służbę zastępczą,
  • przebywasz na urlopie wychowawczym lub pobierasz zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
  • pobierasz świadczenie socjalne wypłacane w czasie urlopu,
  • pobierasz zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia,
  • pobierasz wynagrodzenie, które przysługuje w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,
  • pobierasz świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia,
  • jesteś członkiem rady nadzorczej i dostajesz za to wynagrodzenie.

Kiedy nie jesteś objęty ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem 

Nie jesteś objęty ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, jeśli jesteś objęty tym ubezpieczeniem z innego tytułu, czyli jako: 

• rolnik lub domownik rolnika,  
• pracownik, 
• osoba, która prowadzi działalność pozarolniczą lub współpracuje z osobą, która prowadzi taką działalność (nie dotyczy okresu, w którym zawiesiłeś wykonywanie działalności gospodarczej, 
• wykonawca pracy nakładczej, 
• osoba, która wykonuje umowę zlecenia lub równoważną, 
• duchowny, 
• członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub członek jego rodziny, 
• osoba, która pobiera świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu,  
• osoba, która pobiera zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia,  
• osoba, która pobiera wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie,  
• osoba, która pobiera świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia, 
• osoba, która korzysta z ulgi na start albo z taką osobą współpracuje (nie dotyczy okresu, w którym zawiesiłeś działalność), 
• żołnierz, który odbywa zasadniczą służbę wojskową, przeszkolenie wojskowe, ćwiczenia wojskowe, pełni terytorialną służbę wojskową, służbę kandydacką, służbę przygotowawczą lub służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny – o ile nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem z innego tytułu,
• osoba, która odbywa służbę zastępczą,
• osoba, która podlega kwalifikacji wojskowej, ponieważ pełnisz służbę w Policji, Straży Granicznej lub Służbie Ochrony Państwa,
• żołnierz zawodowy lub żołnierz, który odbywa nadterminową zasadniczą służbę wojskową lub służbę okresową,
• funkcjonariusz, który podlega zaopatrzeniu emerytalnemu według zasad branżowych,
• poseł, który pobiera uposażenie poselskie,
• senator, który pobiera uposażenie senatorskie,
• sędzia lub prokurator,
• ławnik sądowy, który nie jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
• emeryt lub rencista, osoba w stanie spoczynku, która pobiera uposażenie lub uposażenie rodzinne, osoba, która pobiera uposażenie po zwolnieniu ze służby lub świadczenie pieniężne o takim samym charakterze,
• osoba, która pobiera rodzicielskie świadczenie uzupełniające, 
• student lub doktorant i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu – o ile jesteś obywatelem państwa członkowskiego UE lub EFTA,
• alumn wyższego seminarium duchownego albo teologicznego, postulant, nowicjusz lub juniorysta zakonu męskiego albo żeńskiego lub ich odpowiednika – o ile jesteś obywatelem państwa członkowskiego UE lub EFTA,
• słuchacz Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego,
• osoba, która nie jest objęta ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu, a jest w jednej z poniższych sytuacji: 
  • jest uczniem lub słuchaczem zakładu kształcenia nauczycieli w rozumieniu przepisów o systemie oświaty,
  • pobiera stypendium sportowe po ukończeniu 15 roku życia,
  • jest osobą bezrobotną,
  • pobiera stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostałeś skierowany przez podmiot inny niż PUP,
  • pobiera zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne,
  • nie pobiera zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego z przyczyn określonych w art. 27 ust. 1 pkt 3-6 i ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (link do Internetowego Systemu Aktów Prawnych [ISAP]),
  • pobiera zasiłek stały z pomocy społecznej,
  • uzyskała w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, jest objęta indywidualnym programem integracji na podstawie przepisów o pomocy społecznej,
  • pobiera jedno z poniższych świadczeń:  
    • specjalny zasiłek opiekuńczy,
    • dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania – przyznane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych,
  • pobiera świadczenie pielęgnacyjne – przyznane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych,
  • pobiera zasiłek dla opiekuna – przyznany na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów,
  • jest osobą bezdomną, która wychodzi z bezdomności,
  • jest objęty indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego lub realizuje kontrakt socjalny w wyniku zastosowania procedury, o której mowa w art. 50 ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (link do ISAP),
  • jest cywilną niewidomą ofiarą działań wojennych,
  • korzysta z urlopu wychowawczego,
  • jest uprawniony do świadczeń alimentacyjnych na podstawie ugody sądowej lub prawomocnego orzeczenia sądu,
  • jest rolnikiem albo domownikiem, który nie jest objęty ubezpieczeniem społecznym rolników z mocy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (link do ISAP), 
• osoba, która jest członkiem rady nadzorczej i mieszka na terytorium Polski,
• osoba, która jest aplikantem Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, 
• osoba, która pobiera nauczycielskie świadczenia kompensacyjne,
• osoba, która jest kombatantem lub osobą represjonowaną i nie jest objęta ubezpieczeniami społecznymi w Polsce i nie pobiera emerytury lub renty.

Szczegółowe zasady objęcia ubezpieczeniami, ustalania podstawy wymiaru składek oraz warunki, jakie musisz spełnić Ty i dziecko, aby mogły być za Ciebie opłacane składki, znajdziesz w artykule nt. rodzajów ubezpieczeń i podstawy wymiaru składek osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem.