Podstawa wymiaru emerytur i rent dla osób pracujących za granicą

Podstawę wymiaru emerytury lub renty dla osób posiadających okresy ubezpieczenia za granicą przebyte:

• w państwach członkowskich Unii Europejskiej (UE), państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) nienależących do Unii Europejskiej lub w Szwajcarii,

lub

• w Wielkiej Brytanii

lub

• w państwach, z którymi Polskę łączy umowa międzynarodowa o zabezpieczeniu społecznym (Bośnia i Hercegowina, Macedonia Północna, Serbia, Czarnogóra, USA, Kanada,  Quebec, Mołdawia, Mongolia, Korea Południowa, Ukraina, Mołdawia, Izrael, Turcja, Białoruś),

lub

• okresy stałego pobytu w Australii w wieku produkcyjnym,

ustala się na zasadach wynikających z ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego z kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę.

Przy ustalaniu kolejnych 10 lat kalendarzowych przyjmuje się lata kalendarzowe następujące bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z tych lat przez okres roku lub krócej niż rok, nie pozostawał w ubezpieczeniu.

Przykład
W dniu 1 lutego 2009 r. z wnioskiem o przyznanie emerytury zwrócił się zainteresowany urodzony przed 1 stycznia 1949 r., który udowodnił okresy ubezpieczenia:

• w Polsce w latach 1970-1983 (14 lat),
• w Czechach w latach 1984-1988 (4 lata) - państwo członkowskie UE,
• w Polsce w latach 1989-1998 (10 lat),
• w Austrii w latach 1999-2008 (10 lat) - państwo członkowskie UE.

W przykładzie ostatnie 20-lecie obejmuje lata od 1989 do 2008. W okresie tym występują okresy ubezpieczenia w Czechach i Austrii, tj. w państwach członkowskich UE, jednakże jest możliwe wskazanie 10 kolejnych bezpośrednio następujących po sobie lat kalendarzowych, z których można ustalić podstawę wymiaru świadczenia, a zatem podstawę wymiaru emerytury należy ustalić z tego okresu, obejmującego lata: 1989-1998 (10 lat).

W takim przypadku średnią arytmetyczną wskaźników procentowych określających stosunek podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z poszczególnych lat do rocznych kwot przeciętnego wynagrodzenia oblicza się z 10 lat.

Jeżeli w okresie 20-lecia, z którego należy wskazać 10 kolejnych lat do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia, ubezpieczenie w Polsce jest przerwane okresami pełnych lat kalendarzowych ubezpieczenia za granicą w państwach UE/EOG, w Szwajcarii lub państwach, z którymi została zawarta umowa międzynarodowa, do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia należy przyjąć 10 kolejnych lat kalendarzowych - z pominięciem pełnych lat ubezpieczenia za granicą. Zasada dotycząca okresów ubezpieczenia za granicą dotyczy w odniesieniu do Australii pełnych lat kalendarzowych okresów stałego pobytu w Australii w wieku produkcyjnym.

Przykład
W dniu 15 lutego 2009 r. z wnioskiem o przyznanie emerytury zwrócił się zainteresowany urodzony przed 1 stycznia 1949 r., który udowodnił okresy ubezpieczenia:

• w Polsce w latach 1970-1983 (14 lat),
• w Hiszpanii w latach 1984-1989 (5 lat) - państwo członkowskie UE,
• w Polsce w latach 1990-1991 (2 lata),
• we Francji w latach 1992-1994 (3 lata) - państwo członkowskie UE,
• w Polsce w latach 1995-2002 (8 lat),
• w Islandii w latach 2003-2008 (6 lat) - państwo nienależące do UE, należące do EOG.

W przykładzie ostatnie 20-lecie obejmuje lata od 1989 do 2008. W okresie tym, ze względu na usytuowanie okresów ubezpieczenia w Hiszpanii, Francji i w Islandii, nie występuje 10 kolejnych bezpośrednio następujących po sobie lat kalendarzowych, z których można ustalić podstawę wymiaru świadczenia, a zatem podstawę wymiaru emerytury należy ustalić z okresu 10 kolejnych lat kalendarzowych z pominięciem pełnych lat ubezpieczenia w Hiszpanii, Francji i Islandii, tj. z okresu obejmującego lata: 1990-1991 (2 lata) i 1995-2002 (8 lat).

W takim przypadku średnią arytmetyczną wskaźników procentowych określających stosunek podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z poszczególnych lat do rocznych kwot przeciętnego wynagrodzenia oblicza się z 10 lat.

Jeżeli posiadanie przez zainteresowanego okresów ubezpieczenia za granicą w wymienionych państwach uniemożliwia ustalenie podstawy wymiaru na zasadach ogólnych, do ustalenia podstawy wymiaru emerytury należy przyjąć faktyczną liczbę lat z ostatniego 20-lecia, pozostałych po odliczeniu pełnych lat ubezpieczenia za granicą.

Przykład
W dniu 5 marca 2009 r. z wnioskiem o przyznanie emerytury zwróciła się zainteresowana urodzona przed 1 stycznia 1949 r., która udowodniła okresy ubezpieczenia:

• w Polsce w latach 1972-1992 (21 lat),
• w Szwecji w latach 1987-1999 (13 lat) - państwo członkowskie UE,
• w Norwegii w latach 2002-2008 (7 lat) - państwo nienależące do UE, należące do EOG.

W przykładzie ostatnie 20-lecie obejmuje lata od 1989 do 2008. W okresie tym, ze względu na usytuowanie okresów ubezpieczenia w Szwecji i w Norwegii, nie występuje 10-letni okres, z którego można ustalić podstawę wymiaru świadczenia, a zatem podstawę wymiaru emerytury należy ustalić z okresu pozostałego po odliczeniu pełnych lat ubezpieczenia za granicą, tj. z okresu obejmującego lata: 1989-1992 (4 lata) i 2000-2001 (2 lata przerwy w ubezpieczeniu, które podlegają uwzględnieniu przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury).

W takim przypadku średnią arytmetyczną wskaźników procentowych określających stosunek podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z poszczególnych lat do rocznych kwot przeciętnego wynagrodzenia oblicza się z 6 lat, a nie z 10 lat.

Szczególne zasady dotyczą ustalania podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy dla ubezpieczonego posiadającego, oprócz okresów ubezpieczenia w Polsce, również okresy ubezpieczenia przebyte za granicą w wyżej wymienionych państwach. Osobie zainteresowanej, u której niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat i która posiada okresy przerwy w ubezpieczeniu spowodowane:

• pełnieniem zastępczej służby wojskowej,
• odbywaniem czynnej służby wojskowej
• korzystaniem z urlopu wychowawczego,

oraz dodatkowo posiada okresy ubezpieczenia za granicą w państwach członkowskich Unii Europejskiej (UE), państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) nienależących do Unii Europejskiej lub w Szwajcarii lub w państwach z którymi Polskę łączy umowa o zabezpieczeniu społecznym uniemożliwiające ustalenie podstawy wymiaru renty na zasadach ogólnych, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z okresu podlegania ubezpieczeniu w Polsce w ramach 20-lecia poprzedzającego rok zgłoszenia wniosku o świadczenie.

Przykład
W dniu 20 stycznia 2009 r. z wnioskiem o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy zwróciła się zainteresowana, która udowodniła okresy ubezpieczenia:

• w Belgii w latach 1988-1990 (3 lata) - państwo członkowskie UE,
• w Polsce w latach 1991-2000 (10 lat), z tego w latach 1992-1993 korzystała z urlopu wychowawczego,
• w Belgii w latach 2001-2005 (5 lat) - państwo członkowskie UE,
• w Portugalii w latach 2006-2008 (3 lata) - państwo członkowskie UE.

W przykładzie ostatnie 20-lecie obejmuje lata od 1989 do 2008. Usytuowanie okresów ubezpieczenia w Belgii i Portugalii oraz okresu urlopu wychowawczego uniemożliwia znalezienie okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych, w których występowały przychody, które można uwzględnić przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia.

Podstawę wymiaru renty należy zatem ustalić z okresu faktycznego podlegania ubezpieczeniu w Polsce, tj. z okresu obejmującego lata: 1991 (1 rok) i 1994-2000 (7 lat).

W takim przypadku średnią arytmetyczną wskaźników procentowych określających stosunek podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z poszczególnych lat do rocznych kwot przeciętnego wynagrodzenia oblicza się z 8 lat, a nie z 10 lat.

W sytuacji gdy w okresie ostatnich 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, zainteresowany nie był ubezpieczony w Polsce, podstawę wymiaru emerytury lub renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zainteresowany przystąpił po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą.

Przykład
W dniu 1 marca 2009 r. z wnioskiem o przyznanie emerytury zwrócił się zainteresowany, urodzony przed 1 stycznia 1949 r., który udowodnił okresy ubezpieczenia:

• w Polsce w latach 1965-1977,
• w Polsce w latach 1979-1983,
• w USA w latach 1985-2008 - państwo, z którym Polskę łączy umowa międzynarodowa w dziedzinie ubezpieczeń społecznych.

W przykładzie ostatnie 20-lecie obejmuje lata od 1989 do 2008. W okresie tym zainteresowany nie posiada okresów ubezpieczenia w Polsce, a zatem podstawę wymiaru należy ustalić z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym przystąpił on po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą w USA, tj. z 10 kolejnych lat kalendarzowych 1975-1984, bez względu na przerwy w ubezpieczeniu w Polsce.

W takim przypadku średnią arytmetyczną wskaźników procentowych określających stosunek podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z poszczególnych lat do rocznych kwot przeciętnego wynagrodzenia oblicza się z 10 lat.