Prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego
2 May 2023
Gdy urodzi Ci się dziecko (lub dzieci)
Zasiłek macierzyński przysługuje Ci, jeżeli urodziłaś dziecko w okresie ubezpieczenia chorobowego lub urlopu wychowawczego.
Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego wynosi:
- 20 tygodni (140 dni) – gdy urodzisz jedno dziecko,
- 31 tygodni (217 dni) – gdy urodzisz dwoje dzieci podczas jednego porodu,
- 33 tygodni (231 dni) - gdy urodzisz troje dzieci podczas jednego porodu,
- 35 tygodni (245 dni) - gdy urodzisz czworo dzieci podczas jednego porodu,
- 37 tygodni (259 dni) - gdy urodzisz pięcioro i więcej dzieci podczas jednego porodu.
Możesz wykorzystać przed porodem do 6 tygodni urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego. Wtedy po porodzie skorzystasz z pozostałego urlopu.
Zasiłek macierzyński przysługuje Ci także:
- gdy pracujesz na podstawie umowy na czas określony, która została przedłużona do dnia porodu,
- gdy byłaś w ciąży i zostałaś w tym czasie zwolniona z pracy (czyli straciłaś ubezpieczenie chorobowe) oraz:
- zostały naruszone przepisy i masz na to prawomocne orzeczenie sądu albo:
Twój pracodawca ogłosił upadłość lub został zlikwidowany albo zmarł. W tym przypadku, jeśli nie zapewniono Ci innej pracy, do dnia porodu przysługuje Ci zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Gdy przyjmujesz dziecko (lub dzieci) na wychowanie
Zasiłek macierzyński przysługuje Ci, jeśli w okresie ubezpieczenia chorobowego lub w okresie urlopu wychowawczego:
- przyjmiesz na wychowanie dziecko w wieku:
- do 14 lat i wystąpisz do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia,
- przyjmiesz na wychowanie dziecko w wieku:
- do 7 lat,
- do 10 lat, jeśli dziecko ma odroczony obowiązek szkolny
- jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej.
Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego zależy od tego, ile dzieci przyjmiesz jednocześnie na wychowanie, i wynosi:
- 20 tygodni (140 dni) – gdy przyjmiesz jedno dziecko,
- 31 tygodni (217 dni) - gdy przyjmiesz dwoje dzieci,
- 33 tygodni (231 dni) - gdy przyjmiesz troje dzieci,
- 35 tygodni (245 dni) - gdy przyjmiesz czworo dzieci,
- 37 tygodni (259 dni) - gdy przyjmiesz pięcioro i więcej dzieci.
Zasiłek macierzyński przysługuje na dziecko, które:
- nie ukończyło 14 roku życia w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia;
- nie ukończyło 7 roku życia, a jeżeli dziecko ma odroczony obowiązek szkolny – do czasu, aż skończy 10 lat w przypadku przejęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza.
Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego nie może być krótszy niż 9 tygodni (63 dni).
Jeśli jedno z dzieci, które przyjmujesz na wychowanie, skończy 7 lat (lub 10 lat) w okresie pobierania zasiłku, wówczas od tego dnia będziesz otrzymywać zasiłek przez odpowiednio krótszy okres (odpowiadający liczbie pozostałych dzieci w wieku do 7 lub do 10 lat).
Kiedy matka może skrócić czas pobierania zasiłku
Jeżeli wykorzystałaś po porodzie co najmniej 14 tygodni zasiłku macierzyńskiego, możesz zrezygnować z zasiłku i wcześniej wrócić do pracy. Wtedy pozostałą część zasiłku może wykorzystać ubezpieczony ojciec dziecka bezpośrednio po terminie, w którym zrezygnowałaś z zasiłku.
Zasada ta dotyczy także opiekunów, którzy przyjmują dziecko na wychowanie.
Przerwa w pobieraniu zasiłku, gdy matka lub dziecko jest w szpitalu
Jeśli Twoje dziecko wymaga opieki szpitalnej, a Ty po porodzie wykorzystałaś co najmniej 8 tygodni zasiłku macierzyńskiego, możesz przerwać okres pobierania zasiłku, a pozostałą jego część wykorzystać po wypisaniu dziecka ze szpitala.
Ta zasada dotyczy też osób ubezpieczonych, które korzystają z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego.
Jeżeli lekarz orzeknie potrzebę sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w tym okresie i wystawi odpowiednie zaświadczenie, matka może uzyskać prawo do zasiłku opiekuńczego na ogólnych zasadach.
To Ty wymagasz opieki szpitalnej, a wykorzystałaś po porodzie 8 tygodni zasiłku macierzyńskiego? Możesz przerwać jego pobieranie, jeżeli o zasiłek wystąpi ubezpieczony ojciec dziecka. Ma on prawo do części zasiłku macierzyńskiego za okres pobytu matki dziecka w szpitalu. Łączny wymiar zasiłku macierzyńskiego, który oboje wykorzystacie, nie może przekroczyć wymiaru określonego przepisami Kodeksu pracy, czyli odpowiednio 20, 31, 33, 35 albo 37 tygodni – w zależności od liczby dzieci przyjętych na wychowanie.
Za okres, w którym byłaś w szpitalu, masz prawo do wynagrodzenia za okres choroby i/lub zasiłku chorobowego, jeśli przedstawisz zaświadczenie lekarskie na druku ZUS ZLA albo elektroniczne zwolnienie lekarskie (e-ZLA).
Zasada ta dotyczy także opiekunów przyjmujących dziecko na wychowanie.
Jeśli umrze dziecko
Jeśli urodzisz martwe dziecko albo jeśli Twoje dziecko umrze, zanim skończy 8 tydzień życia, masz prawo do zasiłku przez 8 tygodni (56 dni) po porodzie, nie krócej jednak niż przez 7 dni od śmierci dziecka.
Jeżeli Twoje dziecko umrze po 8 tygodniu życia, zasiłek przysługuje Ci przez 7 dni od jego śmierci.
Jeśli urodziłaś więcej dzieci przy jednym porodzie, a jedno z dzieci umrze po 8 tygodniu życia, przysługuje Ci zasiłek przez okres odpowiedni do liczby pozostałych dzieci, minimum przez 7 dni od śmierci dziecka.
Zasady te dotyczą także opiekunów przyjmujących dziecko lub dzieci na wychowanie.
Jeśli matka umrze lub porzuci dziecko
Jeśli umrze matka dziecka, to jego ojciec lub inny członek najbliższej rodziny – gdy jest ubezpieczony – otrzyma zasiłek macierzyński na pozostały okres od dnia śmierci matki dziecka.
Jeśli matka porzuci dziecko, to jego ojciec lub inny członek najbliższej rodziny (gdy jest ubezpieczony) może:
- pobierać zasiłek macierzyński przez okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, gdy matka korzystała z tego urlopu po porodzie co najmniej przez 8 tygodni,
- pobierać dodatkowy zasiłek opiekuńczy, gdy matka porzuciła dziecko przed upływem 8 tygodni po porodzie.
Matka porzuciła dziecko i nie była ubezpieczona? Wtedy ojciec dziecka lub inny członek najbliższej rodziny – gdy jest ubezpieczony i przerwie pracę, aby opiekować się dzieckiem – ma prawo do zasiłku macierzyńskiego. Może go pobierać od następnego dnia po porzuceniu do końca okresu odpowiadającego urlopowi macierzyńskiemu, a następnie przez okres odpowiadający urlopowi rodzicielskiemu.
Zasady te dotyczą także opiekunów przyjmujących dziecko lub dzieci na wychowanie.
Gdy matka jest niezdolna do samodzielnej egzystencji
Jeżeli matka ma orzeczoną niezdolność do samodzielnej egzystencji lub niepełnosprawność w znacznym stopniu, to znaczy, że nie może się ona opiekować dzieckiem ze względu na swój stan zdrowia. Wtedy zasiłek macierzyński może pobierać ojciec dziecka lub inny członek najbliższej rodziny, jeśli jest ubezpieczony i przerwie pracę, aby zająć się dzieckiem.
Może on pobierać ten zasiłek również wtedy, gdy matka nie ma ubezpieczenia chorobowego.
Jak długo przysługuje zasiłek
- Jeśli matka nie ma ubezpieczenia chorobowego i była niezdolna do samodzielnej egzystencji lub niepełnosprawna w znacznym stopniu, zanim urodziła dziecko – wtedy ojciec dziecka albo inny członek najbliższej rodziny ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.
- Jeśli matka nie ma ubezpieczenia chorobowego, a jej niezdolność do samodzielnej egzystencji lub niepełnosprawność w stopniu znacznym powstanie po urodzeniu dziecka – wtedy zasiłek przysługuje ojcu przez okres odpowiadający okresowi urlopu, który pozostałby do wykorzystania, gdyby matka podlegała ubezpieczeniu chorobowemu.
- Okres ten liczony jest od dnia następnego po dniu ustalonym jako dzień powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji do końca okresu odpowiadającego okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.
- Gdy matka ma ubezpieczenie chorobowe, to po wykorzystaniu co najmniej 8 tygodni zasiłku macierzyńskiego po porodzie może zrezygnować z zasiłku za dalszy okres – jeśli jej niezdolność do samodzielnej egzystencji lub niepełnosprawność w stopniu znacznym powstała przed porodem lub do 8 tygodni po porodzie.
W takim przypadku z pozostałej części okresu zasiłku korzysta ubezpieczony – ojciec dziecka albo inny ubezpieczony członek najbliższej rodziny.
- Gdy matka ma ubezpieczenie chorobowe, może zrezygnować z pobierania zasiłku macierzyńskiego – jeśli jej niezdolność do samodzielnej egzystencji lub niepełnosprawność w stopniu znacznym powstanie po 8 tygodniach od porodu lub później. Może ona wtedy zrezygnować z zasiłku od następnego dnia po tym terminie.
W takim przypadku ojcu dziecka albo innemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje zasiłek przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca okresu odpowiadającego okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.
Zasady te dotyczą także opiekunów przyjmujących dziecko lub dzieci na wychowanie.
Gdy nieubezpieczona mama zacznie pracować
Nie byłaś ubezpieczona i zaczęłaś pracować na co najmniej pół etatu? Chociaż nie miałaś prawa do zasiłku macierzyńskiego, w okresie Twojego zatrudnienia może go pobierać ubezpieczony ojciec dziecka – za część urlopu macierzyńskiego – od dnia, kiedy zaczęłaś pracę, do wyczerpania pełnego wymiaru liczonego od dnia porodu.
