Dalsza wypłata świadczenia rehabilitacyjnego i świadczeń, które zależą od orzeczenia o niezdolności do pracy i/lub niezdolności do samodzielnej egzystencji

Jakie orzeczenia są ważne przez dłuższy okres

Wydłużenie ważności dotyczy orzeczeń:

• o okolicznościach uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego,
• o częściowej niezdolności do pracy,
• o całkowitej niezdolności do pracy,
• o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
• o niezdolności do samodzielnej egzystencji,

wydanych na czas określony, których ważność upłynęła lub upływa:

• w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego (od 14 do 19 marca 2020 r.),
• w okresie obowiązywania stanu epidemii (od 20 marca 2020 r. do odwołania) w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2,
• w okresie 30 dni następujących po odwołaniu stanu epidemii lub stanu epidemicznego.

Wydłuża się również  ważność wymienionych wyżej orzeczeń, których termin ważności upłynął przed ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego, tj. przed 14 marca 2020 r., o ile nowe orzeczenie, które jest podstawą do wydania decyzji w sprawie prawa do świadczenia na dalszy okres, nie zostało wydane przed 31 marca 2020 r.

Wydłużenie ważności dotyczy orzeczeń wydanych w celu przyznania świadczenia rehabilitacyjnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Wydłużenie ważności dotyczy orzeczeń wydanych w celu przyznania świadczeń, które zależą od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, na podstawie przepisów:

1. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
2. ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej,
3. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
4. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach,
5. ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego,
6. ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin,
7. ustawy z dnia 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych,
8. ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Jakie warunki należy spełnić, aby ważność orzeczenia uległa wydłużeniu

Ważność orzeczenia o okolicznościach uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego, o niezdolności do pracy lub o niezdolności do samodzielnej egzystencji wydłuża się, jeżeli wniosek o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres został/zostanie złożony przed upływem terminu ważności tego orzeczenia.

Na jaki okres ulega wydłużeniu ważność orzeczenia

Ważność orzeczenia o okolicznościach uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego, o niezdolności do pracy lub o niezdolności do samodzielnej egzystencji ulega wydłużeniu o 3 następne miesiące, po upływie okresu, na jaki orzeczenie zostało wydane.

Orzeczenie dotyczące świadczenia rehabilitacyjnego ulega wydłużeniu o 3 miesiące (90 dni), jednak łączny okres, za który przysługuje prawo do tego świadczenia nie może być dłuższy niż 12 miesięcy (360 dni).

Przykład
Pan Krzysztof ma prawo do świadczenia rehabilitacyjnego przyznanego na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS na okres od 22 maja 2019 r. do 16 marca 2020 r. (10 miesięcy). 19 lutego 2020 r. złożył wniosek o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego na dalszy okres. Ponieważ wykorzystał już 10 miesięcy świadczenia rehabilitacyjnego, wydłużenie prawa do tego świadczenia nastąpi od 17 marca 2020 r. do 15 maja 2020 r. (2 miesiące). Zatem łącznie świadczenie rehabilitacyjne będzie panu Krzysztofowi przysługiwało przez 12 miesięcy.

Przykład
Pani Anna była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na podstawie orzeczenia, wydanego przez lekarza orzecznika ZUS o częściowej niezdolności do pracy. Ważność tego orzeczenia  upłynęła 15 marca 2020 r., tj. w okresie stanu zagrożenia epidemicznego ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. 10 marca 2020 r Pani Anna złożyła wniosek o ustalenie uprawnień do renty na dalszy okres. Zrobiła to przed upływem ważności tego orzeczenia. Nowe orzeczenie nie zostało jeszcze wydane. Ważność orzeczenia o częściowej niezdolności do pracy ulega wydłużeniu o kolejne 3 miesiące, tj. do 15 czerwca 2020 r.

Na jaki okres ulega wydłużeniu prawo do świadczenia

Prawo do świadczeń uzależnionych od stwierdzenia niezdolności do pracy lub od niezdolności do samodzielnej egzystencji ulega przedłużeniu do końca miesiąca kalendarzowego, w którym upłynie wydłużony termin ważności orzeczenia. Jeśli więc np. ważność orzeczenia (po wydłużeniu) upływa 15 czerwca 2020 r., prawo do świadczenia przysługuje do 30 czerwca 2020 r.

Czy ZUS wydaje decyzję w sprawie przedłużenia prawa do świadczeń

ZUS nie wydaje decyzji w sprawie przedłużenia prawa do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy lub od niezdolności do samodzielnej egzystencji w przypadku wydłużenia ważności orzeczenia. Wydłużenie wynika z samej ustawy.

Decyzja w sprawie przedłużenia prawa do świadczenia rehabilitacyjnego

Inaczej jest w przypadku wydłużenia orzeczenia lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS wydanego dla celów ustalenia prawa do świadczenia rehabilitacyjnego. W tym przypadku ZUS wyda decyzję, w której określi, za jaki okres przysługuje prawo do świadczenia rehabilitacyjnego oraz w jakiej wysokości to świadczenie będzie przysługiwało.

Decyzję taką otrzyma do wiadomości płatnik składek osoby ubezpieczonej.

Czy po 3 miesiącach prawo do świadczenia będzie mogło być nadal przedłużone

Ustawa z 31 marca 2020 r. umożliwia Radzie Ministrów dalsze wydłużenie okresów ważności orzeczeń. Będzie to zależało od okresu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego/stanu epidemii oraz skutków, które ten stan wywoła. W przypadku dokonania takiego wydłużenia, wydłuży się również prawo do świadczeń przyznanych na podstawie tych orzeczeń.

Czy wydłuża się również ważność dokumentów potwierdzających uprawnienia do świadczeń

Na taki sam okres, na jaki zostaje wydłużone prawo do świadczenia, wydłuża się również termin ważności legitymacji emeryta-rencisty, legitymacji osoby represjonowanej oraz książki inwalidy wojennego (wojskowego), wydanej przed 31 marca 2020 r. z ustalonym terminem ważności. Nie trzeba więc zgłaszać wniosku o wydanie takiego dokumentu na dalszy okres.

Co z dalszym prawem do świadczenia po ustaniu stanu epidemii/stanu zagrożenia epidemicznego

Wniosek zgłoszony do ZUS o ustalenie dalszego prawa do świadczeń, które zależą  od stwierdzenia niezdolności do pracy lub od niezdolności do samodzielnej egzystencji, na dalszy okres zostanie załatwiony przez ZUS.

Niezależnie od wydłużenia ważności orzeczenia na podstawie ustawy z 31 marca 2020 r., ZUS będzie kierował na badanie do lekarza orzecznika ZUS w celu ustalenia czy istnieją okoliczności uzasadniające ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego, dalszego istnienia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji. Jeśli ZUS uzna, że konieczne jest badanie, wyznaczy je w czasie, w którym możliwe będzie przeprowadzenie takiego badania.

Orzeczenie o istnieniu okoliczności uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego, dalszym istnieniu niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, będzie podstawą do ustalenia prawa do świadczeń na dalszy okres, po upływie okresu przedłużenia prawa do świadczenia z mocy ustawy z 31 marca 2020 r.

Przykład
Pan Michał ma prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres od 8 września 2019 r. do 4 kwietnia 2020 r. Wniosek o przyznanie świadczenia na dalszy okres złożył 27 marca 2020 r. W związku z tym, że wniosek złożył przed upływem ważności orzeczenia, orzeczenie to zachowuje ważność na kolejne 3 miesiące. Zatem świadczenie rehabilitacyjne zostało przyznane Panu Michałowi od 5 kwietnia do 3 lipca 2020 r. Wniosek Pana Michała został rozpatrzony przez lekarza orzecznika ZUS. Lekarz orzecznik 28 maja 2020 r. wydał orzeczenie, w którym stwierdził, że stan zdrowia uzasadnia przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego na okres 5 miesięcy. Na tej podstawie Pan Michał otrzyma z ZUS decyzję o prawie do świadczenia rehabilitacyjnego od 4 lipca do 1 września 2020 r.

Jeśli w wyniku orzeczenia o dalszym istnieniu niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji okaże się, że prawo do świadczenia w wydłużonym okresie przysługiwało w wyższej wysokości (np. w wyniku stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy zamiast częściowej niezdolności do pracy), ZUS wypłaci odpowiednie wyrównanie świadczenia. Jeśli jednak lekarz orzecznik ZUS lub Komisja Lekarska ZUS nie stwierdzi dalszego istnienia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, prawo do świadczenia ustanie od pierwszego dnia miesiąca przypadającego po miesiącu, do którego nastąpiło wydłużenie ważności orzeczenia na podstawie ustawy z 31 marca 2020 r.

W tych sytuacjach ZUS wyda decyzję w sprawie dalszego prawa do świadczeń, które zależą od stwierdzenia niezdolności do pracy lub od niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Przykład
Pan Stanisław był uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. 31 marca 2020 r. upłynął termin ważności orzeczenia o częściowej niezdolności do pracy, na podstawie którego Panu Stanisławowi została przyznana renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W wyniku wydłużenia – na podstawie ustawy z 31 marca 2020 r. - okresu ważności tego orzeczenia do 30 czerwca 2020 r., do tego dnia zostało również wydłużone prawo do renty przyznanej Panu Stanisławowi. ZUS kontynuował wypłatę tego świadczenia. 25 marca 2020 r Pan Stanisław złożył wniosek  o ustalenie prawa do renty na dalszy okres. Na ten wniosek, w czerwcu 2020 r., zostało wydane orzeczenie, w którym lekarz orzecznik ZUS stwierdził częściową niezdolność do pracy na okres 3 lat. Na podstawie tego orzeczenia została wydana decyzja o ustaleniu prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na dalszy okres, tj. od 1 lipca 2020 r. do 30 czerwca 2023 r.

[1] ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 568)