Historia ubezpieczeń górniczych

Od wieków górnictwo było siłą napędową regionu. Kopalnie, górnicy i związany z nimi etos pracy mają dla Śląska fundamentalne znaczenie będąc kluczowymi elementami jego tożsamości, kultury, czy historii gospodarczej. To także tutaj tworzony system zabezpieczenia społecznego dla górników miał swój unikalny, historycznie ugruntowany charakter.

O historii i współczesności, szansach oraz zagrożeniach, paradoksie obfitości, przywilejach górniczych, a także konsekwencjach dla systemu opowiada dr Arkadiusz Przybyłka, wykładowca akademicki m.in. na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach, autor licznych publikacji z zakresu polityki społecznej, także tych dotyczących zabezpieczeń socjalnych górników na Górnym Śląsku.

Wbrew ogólnym skojarzeniom górnictwo na Śląsku nie zaczęło się od węgla, ale dużo wcześniej. Pierwsze kopalnie wydobywały tutaj srebro, złoto, cynk i ołów. Wydobycie węgla na Górnym Śląsku na szeroką skalę to historia, która liczy sobie 300 lat.
Bogaty w zasoby naturalne region potrzebował rąk do pracy, dlatego też, by zachęcić potencjalnych pracowników do migracji na Śląsk z innych terenów, pracujący przy wydobyciu mogli liczyć na przywileje, specjalne traktowanie. Ta praca wiązała się z ogromnym ryzykiem utraty zdrowia i życia, dlatego zaczęto tworzyć system ubezpieczeń i wsparcia finansowego dla górników oraz ich rodzin. Powstawały dokumenty, umowy dotyczące ochrony socjalnej górników, zabezpieczeń społecznych, powoływano instytucje finansowe (spółki brackie). Wraz z upływem czasu, aż po lata powojenne, te przywileje ewaluowały wprowadzając coraz szerszy zakres dodatkowych uprawnień dla pracowników kopalń.

Dziś doświadczamy transformacji energetycznej, węgiel nie jest podstawowym i jedynym źródłem energii. W  przyszłym roku Polska będzie, najprawdopodobniej, jedynym producentem węgla kamiennego w Unii Europejskiej, zatem czy w obliczu zmian na rynku energetycznym, współczesny system emerytalny ma uzasadnienie ekonomiczne?  Jak powinien wyglądać nowoczesny oraz sprawiedliwy model zabezpieczenia górników w XXI wieku? Także o tym, w naszym podkaście „ZUS na głos”, mówi  Arkadiusz Przybyłka, doktor nauk ekonomicznych i Ślązak, którego dziadek i pradziadek byli górnikami.

Rozmowa odbywa się w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, w mieście zwanym kiedyś „stolicą polskiego górnictwa”.

Zapraszamy