Zmiany dla marynarzy od 1 stycznia 2026 r.

1 stycznia 2026 r. zaczną obowiązywać nowe przepisy dotyczące marynarzy [1]. Dodany zostanie nowy tytuł ubezpieczeniowy – marynarz, a także nowy kod tytułu ubezpieczenia – 24 00 XX.

Pojawi się też nowy rodzaj płatnika składek – ubezpieczony, który jest marynarzem zobowiązanym do opłacania składek na własne ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne.

Zmiany będą dotyczyć tych marynarzy, którzy mieszkają w Polsce i wykonują pracę na podstawie marynarskiej umowy o pracę [2] lub innej umowy, na podstawie której pracują na morzu na statku o pojemności brutto (GT) 100 jednostek i wyższej oraz przynależności polskiej lub innej.

Jeśli jesteś marynarzem, sprawdź, jakie zmiany czekają Cię od 2026 r.

Marynarz jako płatnik składek

Jeśli jesteś marynarzem i umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, możesz uzyskać status marynarza i samodzielnie zgłosić się do ZUS oraz odprowadzać składki na swoje obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne.

Aby zgłosić się do ZUS jako płatnik składek, wraz z dokumentem zgłoszeniowym ZUS ZUA, z kodem tytułu ubezpieczenia 24 00  XX musisz złożyć kopię zaświadczenia o statusie marynarza. Takie zaświadczenie wyda Ci – w zależności od tego, czy skorzystasz z pośrednictwa w zawarciu umowy z armatorem, czy nie – agencja zatrudnienia albo dyrektor urzędu morskiego właściwy dla Twojego miejsca zamieszkania. Instytucje te w zaświadczeniu nie tylko potwierdzą Twój status marynarza, ale także wskażą:

• datę uzyskania statusu marynarza,
• datę rozpoczęcia pracy na statku morskim,
• datę planowanego zakończenia pracy na statku morskim.

Kopię zaświadczenia możesz przekazać do nas elektronicznie, listownie lub osobiście.

Zaświadczenie o statusie marynarza będzie ważne przez 1 miesiąc od daty wydania, dlatego możesz się zgłosić do ubezpieczeń nie później niż ostatniego dnia jego ważności. Jeżeli ostatni dzień ważności zaświadczenia o statusie marynarza wypadnie w dniu ustawowo wolnym od pracy lub w sobotę, to termin na zgłoszenie do ubezpieczeń upłynie następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.

Jeśli zgłosisz się po terminie, nie będziemy mogli objąć Cię ubezpieczeniami jako marynarza.

Jeśli zgłosisz się w terminie, obejmiemy Cię tymi ubezpieczeniami:

• od dnia, który jest oznaczony w zaświadczeniu jako dzień uzyskania statusu marynarza – jednak nie wcześniej niż 1 stycznia 2026 r.,
• do dnia, w którym upłynie 12 miesięcy kalendarzowych, liczonych od dnia oznaczonego w zaświadczeniu jako dzień uzyskania statusu marynarza.

Nie będziemy przy tym uwzględniać okresów zawieszenia. Zawieszenie statusu marynarza nie spowoduje, że dzień, w którym upłynie 12 miesięcy kalendarzowych, zostanie przesunięty. Po upływie 12 miesięcy wyrejestruj się z ubezpieczeń.

Zawieszenie statusu marynarza

Możesz zawiesić swój status marynarza na okres nie krótszy niż 1 pełny miesiąc kalendarzowy i nie dłuższy niż 3 miesiące w danym roku kalendarzowym, jeżeli w tym czasie nie będziesz wykonywać pracy na morzu. Aby poinformować nas o zawieszeniu statusu marynarza, przekaż zgłoszenie wyrejestrowania z ubezpieczeń zarówno płatnika składek jak i ubezpieczonego. Jeśli zechcesz wznowić status, ponownie zgłoś się do ubezpieczeń (ZUS ZUA). Na wyrejestrowanie z ubezpieczeń i zgłoszenie do ubezpieczeń w związku z zawieszeniem statusu marynarza masz 7 dni.

Zawieszenie statusu marynarza wskazujesz w dokumencie:

• ZUS ZWPA jako kod przyczyny wyrejestrowania płatnika: 218 – zawieszenie statusu marynarza.
• ZUS ZWUA jako kod przyczyny wyrejestrowania ubezpieczonego: 750 - zawieszenie statusu marynarza.

Zawieszenie statusu marynarza zgłaszasz na formularzu ZUS ZWPA oraz ZUS ZWUA, natomiast  wznowienie statusu marynarza zgłaszasz na formularzu ZUS ZUA.

Okres zawieszenia statusu jest wyłączony z okresu, w którym marynarz podlega ubezpieczeniom. W konsekwencji składki za ten okres nie są należne. Oznacza to, że w czasie trwania zawieszenia nie masz obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne ani ubezpieczenie zdrowotne. Dla celów świadczeń okres zawieszenia będzie okresem nieskładkowym, czyli takim, który nie będzie uwzględniany przy ustalaniu prawa do świadczeń. Gdy jako płatnik składek na własne ubezpieczenia zawiesisz status marynarza, nie obejmiemy Cię w tym okresie ochroną ubezpieczeniową związaną ze świadczeniami pieniężnymi z tytułu choroby, macierzyństwa, wypadków przy pracy czy długotrwałej niezdolności do pracy. Okresu zawieszenia nie uwzględnimy także przy ustalaniu prawa do świadczenia emerytalnego lub rentowego.

Jeżeli zgłosisz się do ubezpieczeń w terminie, będziesz podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom:

• emerytalnemu,
• rentowym,
• chorobowemu,
• wypadkowemu,
• zdrowotnemu.

Obejmiemy Cię tymi ubezpieczeniami nawet wówczas, gdy będziesz jednocześnie:

• wykonywać umowę o pracę nakładczą,
• wykonywać umowę zlecenia (umowę o świadczenie usług),
• prowadzić pozarolniczą działalność,
• współpracować z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność lub korzystającą z ulgi na start,
• posłem albo senatorem pobierającym uposażenie bądź posłem do Parlamentu Europejskiego,
• pobierać stypendium jako słuchacz Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego,
• doktorantem otrzymującym stypendium doktoranckie,
• duchownym.

Z tych wymienionych tytułów do ubezpieczeń możesz się dobrowolnie zgłosić do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Możesz także zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z marynarza na któryś z wymienionych, ale pod warunkiem, że podstawa wymiaru składek z wybranego tytułu do ubezpieczeń w danym miesiącu będzie nie niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia. 

Inaczej będzie, jeśli będziesz jednocześnie pobierać zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Wówczas jako marynarz możesz podlegać ubezpieczeniom społecznym tylko na swój wniosek. Obowiązkowo obejmiemy Cię wyłącznie ubezpieczeniem zdrowotnym.

Marynarz jako pracownik lub płatnik składek na swoje ubezpieczenia

Jako marynarz zatrudniony pod polską banderą możesz wybrać:

• czy chcesz, aby armator zgłosił Cię do ubezpieczeń jako pracownika (wówczas będzie miał obowiązek odprowadzania składek od Twojego przychodu na dotychczasowych zasadach),
• czy chcesz samodzielnie zgłosić się do ZUS z kodem tytułu ubezpieczenia 24 00 XX  i opłacać składki na własne ubezpieczenia.

Jeśli polski armator zgłosił Cię do ubezpieczenia z tytułu wykonywania marynarskiej umowy o pracę, ale chcesz podlegać ubezpieczeniom jako marynarz (opłacać składki na własne ubezpieczenia), musisz złożyć swojemu pracodawcy oświadczenie o wyborze tytułu marynarza oraz przekazać kopię zaświadczenia o statusie marynarza. W takim przypadku pracodawca musi wyrejestrować Cię z ubezpieczeń jako pracownika, a Ty możesz zgłosić się samodzielnie w ZUS jako marynarz.

Jeżeli dopiero rozpoczynasz pracę na morzu na statku o przynależności polskiej na podstawie marynarskiej umowy o pracę, będziesz podlegać ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy. Przed upływem 7 dni od nawiązania stosunku pracy możesz jednak złożyć pracodawcy oświadczenie o zmianie tytułu do ubezpieczeń społecznych na bycie marynarzem oraz zgłosić się do ubezpieczeń społecznych jako marynarz.

Obowiązek rozliczeniowy marynarzy

Jako płatnik składek będziesz mieć obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) i zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy przez 12 miesięcy. Okres ten liczy się od dnia oznaczonego w zaświadczeniu jako dzień uzyskania statusu marynarza. Nie uwzględnia się w nim okresu zawieszenia statusu marynarza, który trwa nie krócej niż 1 miesiąc i nie dłużej niż 3 miesiące w danym roku kalendarzowym.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, która Cię obowiązuje, to kwota deklarowana. Nie może ona jednak być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia (od stycznia 2026 r. będzie to nie mniej niż 4806 zł).

Masz obowiązek opłacić i rozliczyć składki za dany miesiąc do 20. dnia następnego miesiąca (czyli składki za styczeń 2026 r. opłacasz i rozliczasz do 20 lutego 2026 r.)

Jeśli przekażesz nam pierwszorazową deklarację rozliczeniową z zadeklarowaną kwotą podstawy wymiaru składek – nie niższą niż kwota minimalnego wynagrodzenia – kolejne dokumenty utworzymy za Ciebie. Jeśli nie przekażesz nam pierwszorazowej deklaracji rozliczeniowej, nie utworzymy dokumentów za Ciebie i poinformujemy Cię, że musisz samodzielnie złożyć nam te dokumenty.

Opłacenie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za wybrane miesiące od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r.

Jako marynarz możesz wnioskować o opłacenie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za wybrane okresy z przedziału od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r., jeśli nie podlegałeś w tym okresie tym ubezpieczeniom. Opłacenie tych składek będzie miało wpływ na wysokość przyszłej emerytury.

Jakie warunki musisz spełnić, aby opłacić składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r.

Jeśli chcesz opłacić składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za okresy z przedziału od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r., a tym samym zostać objęty tymi ubezpieczeniami:

• nie możesz we wskazanym okresie podlegać tym ubezpieczeniom,
• musisz mieć status marynarza przez co najmniej 3 miesiące w każdym roku przypadającym od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r. za który złożysz wniosek o opłacenie składek,
• musisz wystąpić do dyrektora urzędu morskiego o wydanie zaświadczenia o statusie marynarza,
• musisz złożyć wniosek o opłacenie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za wybrane miesiące w okresie od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r. (wniosek RMS) wraz z kopią zaświadczenia o statusie marynarza,
• po otrzymaniu zgody z ZUS na opłacenie składek musisz:

• zgłosić się do ZUS z kodem tytułu ubezpieczeń 24 01 XX,
• rozliczyć składki w dokumentach rozliczeniowych,
• opłacić w terminie składki za okres wskazany we wniosku RMS.

Jak i kiedy złożyć wniosek

Aby uzyskać zgodę na opłacenie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za wybrane okresy z przedziału od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r., zobowiązany będziesz złożyć wniosek RMS. Będziesz go mógł złożyć w terminie od 1 stycznia 2026 r. do 31 grudnia 2027 r. w formie papierowej lub jako załącznik do POG.

Do wniosku będziesz musiał dołączyć obowiązkowo kopię zaświadczenia o posiadanym statusie marynarza przez przynajmniej 3 miesiące w każdym roku przypadającym od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r., za który będziesz składał wniosek. We wniosku potwierdzisz, że dołączasz zaświadczenie (zaznaczysz pole w bloku „Załącznik”).

Ważne! Wniosek RMS oraz instrukcję jego wypełnienia udostępnimy 2 stycznia 2026 r. Będziesz w nim podawać m.in.:

• swoje dane,
• adres do korespondencji,
• okresy, o które wnioskujesz o opłacenie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a w których nie byłeś objęty tymi ubezpieczeniami,
• deklarowaną podstawę wymiaru składek za wnioskowane okresy, która nie może być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązująca w danym okresie,
• załącznik – zaświadczenie o statusie marynarza.

Kto może złożyć wniosek

Wniosek będziesz mógł złożyć samodzielnie lub będzie mógł w Twoim imieniu zrobić to pełnomocnik, jeśli ma do tego stosowne umocowania.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r.

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe opłacisz od podstawy wymiaru składek, jaką zadeklarujesz we wniosku RMS. Nie może ona jednak być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym okresie, czyli:

• w 2021r. – 2800 zł,
• w 2022 r. – 3010 zł,
• w 2023 r.:

• od 1 stycznia do 30 czerwca – 3490 zł,
• od 1 lipca do 31 grudnia – 3600 zł,

• w 2024 r.:

• od 1 stycznia do 30 czerwca –4242 zł,
• od 1 lipca do 31 grudnia –4300 zł,

• w 2025 r. – 4666 zł.

Obowiązek opłacenia i rozliczenia składek od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r.

Jeśli rozpatrzymy Twój wniosek pozytywnie, uzyskasz zgodę na opłacenie składek za okresy z przedziału od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r.

Wówczas będziesz miał obowiązek rozliczyć i opłacić składki w terminie opłacania składek za miesiąc, w którym został złożony wniosek RMS. Dokładny termin na opłacenie składek wskażemy Ci w odpowiedzi dotyczącej Twojego wniosku.

W jaki sposób dowiesz się, czy możesz opłacić składki od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r.

Informacje w sprawie wniosku udostępnimy Ci w sposób, który określisz we wniosku RMS:

• na Twoim koncie płatnika na PUE/eZUS,
• na wskazany adres do korespondencji.

Dodatkowo informacje o nowych wiadomościach w sprawie wniosku prześlemy na adres
e-mail lub numer telefonu, który podasz na PUE/eZUS.

Podstawa prawna

[1] Ustawa z dnia 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r. poz. 1083).

[2] Art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu (Dz.U. z 2023 r. poz. 2257, z późn. zm.).