Zmiany w emeryturach obowiązujące od 1 lutego 2014 r.

Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (ogłoszona w Dz. U. z dnia 31 grudnia 2013 r., pod pozycją 1717) wprowadziła zmiany w ustawach:

• z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
• z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych,
• z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
• z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych.

W przepisach ustawy zmieniającej wprowadzono okres przejściowy od 1 lutego 2014 r. do 30 października 2014 r., w którym dla potrzeb emerytalnych określono mechanizm przekazania całości środków zgromadzonych w OFE do ZUS.

Po złożeniu wniosku o emeryturę, w tym o emeryturę częściową lub na wypadek wszczęcia z urzędu postępowania o przyznanie emerytury, Zakład będzie informował otwarty fundusz emerytalny o obowiązku przekazania całości środków na fundusz emerytalny FUS. Środki te  otwarty fundusz emerytalny przekaże na rachunek bankowy ZUS, w terminie 7 dni od daty otrzymania powiadomienia z ZUS - zostaną one zewidencjonowane na subkoncie w ZUS.  

W powołanych przepisach określono zasady, na jakich członkowie otwartego funduszu emerytalnego będą przechodzili na:

• okresową emeryturę kapitałową i jak będzie obliczana i wypłacana ich emerytura,
• emeryturę w wysokości przysługującej z tytułu osiągnięcia podwyższonego powszechnego wieku przewidzianego dla mężczyzny i jak obliczana będzie wysokość tej emerytury,

oraz, w jaki sposób będą obliczane emerytury częściowe przysługujące członkom otwartego funduszu emerytalnego.

Okresowa emerytura kapitałowa

Po nowelizacji ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych zachowuje możliwość przechodzenia kobiet - członków OFE - na okresową emeryturę kapitałową oraz określa sposób uwzględnienia środków zewidencjonowanych na subkoncie, jeżeli ubezpieczona nie nabędzie prawa do okresowej emerytury kapitałowej. Ustawa znosi także możliwość przyznania dożywotniej emerytury kapitałowej, określając zasady uwzględnienia środków członka otwartego funduszu emerytalnego przy ustalaniu wysokości emerytury z FUS.

Kobiety nabywają prawo do okresowej emerytury kapitałowej po  przyznaniu emerytury z FUS z tytułu osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego przewidzianego dla kobiet. Aktualnie wiek emerytalny osiągają kobiety urodzone w IV kwartale 1953 r. Wiek ten wynosi 60 lat i 4 miesiące i w lutym 2014 r. osiągają go kobiety urodzone w październiku 1953 r. 

Prawo do okresowej emerytury kapitałowej kobiety uzyskują po spełnieniu dodatkowego warunku, tj. po  stwierdzeniu, że kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS, ustalona na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznana zostanie emerytura, jest równa lub wyższa od dwudziestokrotności dodatku pielęgnacyjnego.  

Wysokość okresowej emerytury kapitałowej obliczana jest poprzez podzielenie kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS - na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura - przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę osoby ubezpieczonej, przyjętego do obliczenia kwoty emerytury z FUS według nowych zasad.

Jeżeli kwota środków jest niższa od dwudziestokrotności dodatku pielęgnacyjnego - środki zewidencjonowane na subkoncie uwzględniane są przy ustalaniu wysokości emerytury z FUS.  

Emerytura ustalana w powszechnym wieku emerytalnym przewidzianym dla mężczyzn, dla członków OFE

W miejsce zniesionych dożywotnich emerytur kapitałowych wprowadzono regulację dotyczącą uwzględniania środków zewidencjonowanych na subkoncie przy ustalaniu wysokości emerytury z FUS, w docelowej wysokości przewidzianej dla osób, które osiągnęły podwyższony powszechny wiek emerytalny dla mężczyzn. Regulacja ta dotyczy ubezpieczonych - kobiet i mężczyzn, którzy ukończą podwyższony powszechny wiek emerytalny określony dla mężczyzny.

Pierwszymi osobami, które będą mogły ubiegać się o tę emeryturę, najwcześniej w czerwcu 2014 r., będą ubezpieczeni urodzeni w I kwartale 1949 r., dla których podwyższony powszechny wiek emerytalny przewidziany dla mężczyzny wynosi 65 lat i 5 miesięcy.

W przypadku, gdy członek OFE - zarówno kobieta, jak i mężczyzna - po ukończeniu podwyższonego powszechnego wieku emerytalnego określonego dla mężczyzny:                                       

• złoży po raz pierwszy wniosek o emeryturę,
• zostanie mu przyznana z urzędu emerytura po ukończeniu tego wieku

kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS, w tym kwota środków przeniesionych z OFE, uwzględniana jest w podstawie obliczenia emerytury z FUS.   

Wprowadzono również możliwość ponownego obliczenia z urzędu emerytury z FUS przysługującej kobiecie pobierającej - do dnia osiągnięcia podwyższonego powszechnego wieku emerytalnego określonego  dla mężczyzny - okresową emeryturę kapitałową.

W dniu poprzedzającym ukończenie przez kobietę podwyższonego powszechnego wieku emerytalnego przewidzianego dla mężczyzny ustaje prawo do okresowej emerytury kapitałowej. Zachowane natomiast zostaje prawo do emerytury z FUS przyznanej po ukończeniu podwyższonego wieku emerytalnego przewidzianego dla kobiety. Pozostałe środki (zewidencjonowane) na subkoncie, w tym środki przeniesione z OFE, zostaną uwzględnione przy ustalaniu wysokości emerytury z FUS, do której emerytka zachowuje prawo.

Podstawę obliczenia  takiej emerytury ustala się na nowo przyjmując do jej obliczenia kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem ich waloryzacji (rocznej i kwartalnej) zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury w nowej wysokości, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie, w tym środków przeniesionych z OFE, z uwzględnieniem ich waloryzacji.

Przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury nie będą uwzględniane kwoty zwiększeń składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego uzyskane w wyniku waloryzacji kwartalnej, przeprowadzonej w celu obliczenia emerytury z FUS  przyznanej kobiecie po osiągnięciu  podwyższonego wieku emerytalnego przewidzianego dla kobiet.  

Podstawa obliczenia emerytury z FUS ustalona na nowo nie będzie pomniejszona o kwoty pobranej emerytury z tytułu ukończenia podwyższonego wieku emerytalnego przewidzianego dla kobiet.  

Do ponownego obliczenia emerytury będzie przyjmowane średnie dalsze trwanie życia ustalone dla  podwyższonego powszechnego wieku emerytalnego przewidzianego dla mężczyzn, obowiązujące w dacie osiągnięcia tego wieku.

Emerytura z FUS w nowej wysokości nie będzie mogła być niższa niż suma emerytury i okresowej emerytury kapitałowej przysługującej w dniu poprzedzającym osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego przewidzianego dla mężczyzn.

Ze względu na to, iż warunkiem ponownego obliczenia emerytury z FUS jest osiągnięcie podwyższonego powszechnego wieku przewidzianego dla mężczyzny - pierwszymi kobietami, którym ZUS ustali w ten sposób wysokość emerytury z FUS, będą kobiety urodzone w I kwartale 1949 r., które wiek emerytalny przewidziany dla mężczyzny (tj. 65 lat i 5 miesięcy) ukończą po 31 maja 2014 r.

Obliczanie wysokości częściowej emerytury dla członka OFE

W przypadku zgłoszenia przez ubezpieczonego - członka OFE wniosku o emeryturę częściową i spełnienia prze tego ubezpieczonego warunków do tej emerytury - OFE ma obowiązek przekazania na fundusz emerytalny FUS całości środków zgromadzonych na rachunku członka OFE, które zostaną  zewidencjonowane na subkoncie w ZUS. 

Podstawę obliczenia emerytury częściowej będzie stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata tej emerytury, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS (w tym kwota środków przekazanych przez OFE).

Wysokość emerytury częściowej wynosi 50% kwoty emerytury, obliczonej według zreformowanych zasad.

W przypadku ustalenia prawa do emerytury częściowej przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, tj. przed dniem 1 lutego 2014 r., kwota emerytury częściowej zostanie z urzędu ponownie ustalona przez ZUS - bez konieczności składania wniosku przez osobę uprawnioną do takiej emerytury. Ponowne ustalenie wysokości emerytury częściowej będzie polegało na uwzględnieniu - w podstawie obliczenia tej emerytury - środków przeniesionych w całości z OFE i z subkonta w ZUS. Przy ponownym obliczeniu w/w emerytury zostanie uwzględnione średnie dalsze trwanie życia, które zostało przyjęte do obliczenia emerytury częściowej w dniu jej przyznania. Emerytura częściowa ustalona w nowej wysokości będzie przysługiwała od dnia 1 lutego 2014 r.