Ubezpieczenie obowiązkowe

Kto może być ubezpieczony w Narodowym Funduszu Zdrowia

Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej w Polsce, finansowanych z Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), mają:

1. osoby, które mają obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) i mieszkają w jednym z tych państw – jeżeli są objęte obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym,
2. osoby, które nie mają obywatelstwa państwa członkowskiego UE/EFTA, a lub Konfederacji Szwajcarskiej, które przebywają w Polsce na podstawie:

• wizy w celu wykonywania pracy,
• zezwolenia na pobyt czasowy (oprócz zezwolenia na podstawie art. 181 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach),
• zezwolenia na pobyt stały,
• zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
• zgody na pobyt ze względów humanitarnych,
• zgody na pobyt tolerowany

– jeżeli są objęte obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym,

3. osoby, które mają w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą albo korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium – jeżeli są objęte obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym,
4. osoby, które nie mają obywatelstwa państwa członkowskiego UE/EFTA, ale legalnie mieszkają w innym niż Polska państwie członkowskim UE/EFTA – jeżeli są objęte obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym,
5. osoby, które mają obywatelstwo państwa członkowskiego UE/EFTA i nie mieszkają w jednym z tych państw – jeżeli podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce i są objęte:

• ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi,
• ubezpieczeniem społecznym rolników.

Kogo obejmuje obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne

Jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, jeżeli:

1. Spełniasz warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym lub ubezpieczeniem społecznym rolników oraz:

• jesteś pracownikiem (w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych),
• jesteś rolnikiem lub domownikiem w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników (wtedy Twoje zgłoszenie i składki obsługuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego),
• prowadzisz działalność pozarolniczą lub współpracujesz przy tej działalności,

Ważne!
Nie masz obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, kiedy zawiesisz wykonywanie działalności gospodarczej.

• wykonujesz pracę nakładczą,
• wykonujesz pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo  umowy o świadczenie usług, lub współpracujesz z taką osobą

Ważne!
Jeżeli opiekujesz się dzieckiem do lat 3 na podstawie umowy uaktywniającej, również obejmuje Cię obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne - więcej w poradniku poradniku „Nianie w ubezpieczeniu społecznym” (pdf, 225 kB).

• jesteś członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub członkiem rodziny takiej osoby,
• pobierasz świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu, zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,
• pobierasz świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia.

2. Jesteś żołnierzem i odbywasz zasadniczą służbę wojskową, przeszkolenie wojskowe, ćwiczenia wojskowe, pełnisz służbę kandydacką, służbę przygotowawczą lub służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny – o ile nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
3. Odbywasz służbę zastępczą.
4. Podlegasz kwalifikacji wojskowej i pełnisz służbę w Policji, Straży Granicznej i Biurze Ochrony Rządu.
5. Jesteś żołnierzem zawodowym lub żołnierzem, który odbywa nadterminową zasadniczą służbę wojskową i służbę okresową.
6. Jesteś policjantem.
7. Jesteś funkcjonariuszem:

• Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
• Agencji Wywiadu,
• Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
• Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
• Służby Wywiadu Wojskowego,
• Biura Ochrony Rządu,
• Straży Granicznej,
• Służby Celno-Skarbowej,
• Służby Więziennej,
• Państwowej Straży Pożarnej.

8. Jesteś posłem lub senatorem i pobierasz uposażenie poselskie bądź senatorskie. 
9. Jesteś sędzią, prokuratorem, ławnikiem sądowym i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
10. Pobierasz emeryturę lub rentę, jesteś w stanie spoczynku i pobierasz uposażenie lub uposażenie rodzinne, pobierasz uposażenie po zwolnieniu ze służby lub świadczenie pieniężne o takim samym charakterze.
11. Jesteś uczniem lub słuchaczem zakładu kształcenia nauczycieli w rozumieniu przepisów o systemie oświaty i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
12. Jesteś dzieckiem i przebywasz w domu pomocy społecznej albo placówce pełniącej funkcje resocjalizacyjne – jeżeli nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
13. Jesteś dzieckiem, zanim pójdzie do szkoły i nie przebywasz w żadnej z tych placówek (porównaj punkt 12) oraz nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
14. Jesteś studentem lub uczestnikiem studiów doktoranckich i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu, z wyłączeniem osób, o których mowa w pkt 1 artykułu Ubezpieczenie dobrowolne.
15. Jesteś alumnem wyższego seminarium duchownego i teologicznego, postulantem, nowicjuszem i juniorystą zakonu męskiego lub jego żeńskiego odpowiednika, z wyłączeniem osób, o których mowa w pkt 2 artykułu Ubezpieczenie dobrowolne.
16. Jesteś słuchaczem Krajowej Szkoły Administracji Publicznej.
17. Pobierasz stypendium sportowe po ukończeniu 15 roku życia i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
18. Jesteś osobą bezrobotną i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
19. Pobierasz stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które skierował Cię inny podmiot niż powiatowy urząd pracy, nie jesteś też objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
20. Pobierasz zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne lub nie pobierasz tych świadczeń z przyczyn określonych w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, nie jesteś też objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
21. Pobierasz zasiłek stały z pomocy społecznej i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
22. Pobierasz specjalny zasiłek opiekuńczy lub dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania, przyznane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
23. Pobierasz świadczenie pielęgnacyjne, przyznane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
24. Pobierasz zasiłek dla opiekuna, przyznany na podstawie przepisów o ustalaniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
25. Jesteś osobą bezdomną i wychodzisz z bezdomności i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
26. Jesteś objęty indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
27. Realizujesz kontrakt socjalny i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
28. Masz w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, jesteś objęty indywidualnym programem integracji na podstawie przepisów o pomocy społecznej i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
29. Jesteś kombatantem albo osobą represjonowaną i nie jesteś objęty ubezpieczeniami społecznymi w Polsce lub nie pobierasz emerytury bądź renty.
30. Jesteś cywilną niewidomą ofiary działań wojennych i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
31. Korzystasz z urlopu wychowawczego i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
32. Masz prawo do świadczeń alimentacyjnych na podstawie ugody sądowej lub prawomocnego orzeczenia sądu i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.
33. Jesteś rolnikiem lub domownikiem i  nie podlegasz ubezpieczeniu społecznemu rolników i nie dotyczą Cię pozostałe punkty (Twoje zgłoszenie i składki na ubezpieczenie zdrowotne obsługuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego).
34. Jesteś członkiem rady nadzorczej i mieszkasz w Polsce.
35. Jesteś aplikantem Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.
36. Pobierasz nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
37. Sprawujesz osobistą opiekę nad dzieckiem i nie jesteś objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu.

Podstawa prawna

Art. 3 ust. 1 i art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1510, z późn. zm.).