Zasiłek opiekuńczy dla opiekuna tymczasowego dziecka z Ukrainy

Kim jest opiekun tymczasowy dziecka z Ukrainy

Jesteś  opiekunem tymczasowym dziecka z Ukrainy, jeśli sprawujesz pieczę nad dzieckiem (małoletnim obywatelem Ukrainy), które przebywa  na terytorium  Rzeczypospolitej Polskiej  bez opieki odpowiedzialnych za nie osób dorosłych. Odpowiadasz za to dziecko zgodnie z prawem  obowiązującym w Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak uzyskać status opiekuna tymczasowego dziecka z Ukrainy

Opiekuna tymczasowego ustanawia sąd opiekuńczy właściwy ze względu na miejsce pobytu dziecka. Postanowienie o ustanowieniu opiekuna tymczasowego jest skuteczne i wykonalne z chwilą jego ogłoszenia, a gdy ogłoszenia nie było – z chwilą jego wydania.

Kiedy przysługuje Ci zasiłek opiekuńczy dla opiekuna tymczasowego

Prawo do zasiłku opiekuńczego będzie Ci przysługiwać, jeśli zdarzy się sytuacja, która uzasadnia zwolnienie od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem (zobacz niżej).

Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej [1].

Jakie sytuacje obejmuje zwolnienie z pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem

Zasiłek opiekuńczy przysługuje opiekunowi tymczasowemu, gdy opiekuje się:

• zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat, ponieważ:
  • został zamknięty żłobek, klub dziecięcy, przedszkole lub szkoła, do których dziecko uczęszcza i został o tym powiadomiony w terminie krótszym niż 7 dni przed dniem ich zamknięcia,
  • zachorowała niania, z którą ma zawartą umowę uaktywniającą, albo zachorował dzienny opiekun, który sprawuje opiekę nad dzieckiem,
• chorym dzieckiem,
• chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do 18 lat.

Przez jaki okres przysługuje zasiłek opiekuńczy

Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez:

• 60 dni w roku kalendarzowym, jeśli sprawujesz opiekę nad zdrowym dzieckiem do lat 8 lub chorym dzieckiem do lat 14, w tym także dzieckiem niepełnosprawnym w tym wieku,
• 30 dni w roku kalendarzowym, jeśli sprawujesz opiekę nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku od 14 do 18 lat.

Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym.

Jeśli w roku kalendarzowym opiekujesz się tylko dzieckiem niepełnosprawnym i nie masz innych dzieci, które nie ukończyły 14 lat, zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie za okres 30 dni w roku kalendarzowym.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje bez okresu wyczekiwania, tj. od pierwszego dnia, od którego podlegasz ubezpieczeniu chorobowemu.

Kiedy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje za okres:

• w którym opiekun tymczasowy ma prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,

• urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego,
• tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności,
• zwolnienia lekarskiego od pracy z powodu konieczności sprawowania przez opiekuna tymczasowego opieki, w czasie której wykonywał pracę zarobkową lub które wykorzystywał niezgodnie z celem; opiekun nie otrzyma zasiłku, jeżeli okoliczności te zostaną stwierdzone w wyniku kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadzonej przez płatnika zasiłku.

Jak uzyskać zasiłek opiekuńczy

Zasiłek wypłacany jest na wniosek.

Jeśli jesteś pracownikiem albo zleceniobiorcą, złóż wniosek i dokumenty u swojego płatnika składek, np. pracodawcy, zleceniodawcy.

Jeśli prowadzisz działalność pozarolniczą albo współpracujesz z osobą prowadzącą działalność, złóż wniosek w ZUS.

Jeśli masz konto na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, możesz wysłać wniosek do ZUS elektronicznie. Możesz wykorzystać wniosek ZAS-58 Wniosek o udzielenie wyjaśnień/Wniosek o wydanie decyzji/Skarga w sprawie świadczeń z tytułu choroby, macierzyństwa lub zasiłku pogrzebowego.

Instrukcja „Jak złożyć wniosek o zasiłek opiekuńczy dla opiekuna tymczasowego w formie elektronicznej” (plik doc 572kb).

Ważne!
Bez wniosku o zasiłek opiekuńczy ZUS albo płatnik składek nie wypłaci zasiłku.

Jakie dokumenty musisz złożyć

Aby otrzymać zasiłek opiekuńczy, złóż:

• wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem przez opiekuna tymczasowego (ZOT) - plik pdf 229kb wersja do zapisu i wypełnienia,
• postanowienie o ustanowieniu opiekuna tymczasowego,
• dokumenty, które są potrzebne w zależności od tego, z jakiego powodu sprawowana jest opieka.

Jakie dodatkowe dokumenty są potrzebne w zależności od tego, jaki jest powód sprawowania opieki

Opieka na chorym dzieckiem

Zaświadczenie lekarskie wystawione:

• w formie papierowej na druku ZUS ZLA,albo
• w formie dokumentu elektronicznego (e-ZLA), albo
• w formie wydruku zaświadczenia wystawionego elektronicznie (wydruk e-ZLA), albo
• na formularzu wydrukowanym z systemu teleinformatycznego, albo
• zaświadczenie lekarskie wystawione za granicą wraz z tłumaczeniem na język polski; zaświadczenie powinno zawierać:
  • nazwę zagranicznego zakładu leczniczego lub imię i nazwisko zagranicznego lekarza,
  • datę wystawienia,
  • podpis,
  • początkową i końcową datę niezdolności do pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem.

Jeśli zaświadczenie lekarskie wystawiono w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Szwajcarii, albo państwa, z którym Polska zawarła umowę międzynarodową, to składasz je w języku urzędowym tego państwa – nie musi być przetłumaczone na język polski.

Zaświadczenie lekarskie wystawione w języku ukraińskim nie musi być przetłumaczone na język polski.

Opieka nad zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8

Oświadczenie opiekuna, że żłobek, klub dziecięcy, przedszkole lub szkoła, do których uczęszcza dziecko, zostały nieprzewidzianie zamknięte.

Oświadczenie możesz złożyć w języku ukraińskim.

Opieka nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do 18 lat

Dokument potwierdzający niepełnosprawność, czyli orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, w przypadku opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do 18 lat.

Jakie dodatkowe dokumenty są potrzebne

Dodatkowo niezbędne jest zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku:

• Z-3 – jeśli jesteś pracownikiem,
• Z-3b – jeśli wykonujesz pozarolniczą działalność, współpracujesz z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność lub korzystasz z ulgi na start albo jesteś osobą duchowną,
• Z-3a – jeśli jesteś ubezpieczony z innego tytułu,
• ZAS-12 – jeśli wniosek dotyczy ustalenia prawa do zasiłku opiekuńczego za dalszy okres i nie zmieniły się okoliczności.

Podstawa prawna

[1] Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – tzw. ustawa zasiłkowa (Dz.U. z 2021 r poz. 1133, z późn. zm.).

[2] Ustawa z dnia 8 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz.830).