Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne

O nauczycielskie świadczenie kompensacyjne możesz ubiegać się, jeśli bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku pracowałeś jako nauczyciel, wychowawca lub inny pedagog, w następujących placówkach:

• publiczne i niepubliczne przedszkola,
• publiczne i niepubliczne szkoły z wyjątkiem niepublicznych szkół nieposiadających uprawnień szkoły publicznej,
• publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego,
• młodzieżowe ośrodki wychowawcze,
• młodzieżowe ośrodki socjoterapii,
• specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze,
• specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży, które wymagają specjalnej organizacji nauki oraz szczególnych metod pracy i wychowania,
• ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze, które umożliwiają:
  • dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim udział w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych, które są organizowane na podstawie odrębnych przepisów,
  • dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną jest niepełnosprawność intelektualna, realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego (w przedszkolu albo w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego), obowiązku szkolnego i obowiązku nauki,
• placówki, które zapewniają uczniom opiekę i wychowanie w czasie, gdy uczą się poza miejscem, w którym mieszkają na stałe,

Pracę nauczyciela, wychowawcy lub innego pedagoga, wykonywaną w powyższych placówkach, w dalszej części materiału będziemy -  dla uproszczenia -  określać jako „pracę nauczycielską”.

Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne przysługuje Ci, jeśli spełnisz następujące warunki:

• ukończysz określony wiek, czyli:
  • kobieta:

co najmniej 55 lat – do końca 2024 r.,
co najmniej 56 lat – w latach 2025–2026,
co najmniej 57 lat – w latach 2027–2028,
co najmniej 58 lat – w latach 2029–2030,
co najmniej 59 lat – w latach 2031–2032,

•  mężczyzna:

co najmniej 55 lat – do końca 2014 r.,
co najmniej 56 lat – w latach 2015–2016,
co najmniej 57 lat – w latach 2017–2018,
co najmniej 58 lat – w latach 2019–2020,
co najmniej 59 lat – w latach 2021–2022,
co najmniej 60 lat – w latach 2023–2024,
co najmniej 61 lat – w latach 2025–2026,
co najmniej 62 lata – w latach 2027–2028,
co najmniej 63 lata – w latach 2029–2030,
co najmniej 64 lata – w latach 2031–2032,

• masz co najmniej 30 lat stażu, czyli okresów składkowych i nieskładkowych , w tym masz co najmniej 20 lat pracy nauczycielskiej w wymiarze przynajmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć,
• rozwiążesz (lub rozwiązałeś) na swój wniosek stosunek pracy lub wygaśnie on w określonych okolicznościach.

Aby otrzymać nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, musisz przepracować jako nauczyciel co najmniej 20 lat w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. Nie wliczymy więc do tego stażu okresów pracy nauczycielskiej, którą wykonywałeś np. w 1/3 czy 1/4 obowiązkowego wymiaru zajęć. Jeśli jednak masz takie okresy po 14 listopada 1991 r., wliczymy je do 30-letniego stażu składkowego i nieskładkowego.

Ważne! Do stażu pracy nauczycielskiej nie wliczamy okresów, kiedy nie wykonywałeś takiej pracy, ale pobierałeś wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Nie wliczamy zatem:

• okresów niezdolności do pracy, za które otrzymałeś wynagrodzenie, zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne,
• okresów, za które otrzymałeś zasiłek opiekuńczy lub macierzyński,
• okresów, w których nie wykonywałeś pracy, za które otrzymałeś – na podstawie Karty Nauczyciela:
  • wynagrodzenie za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy, np. z powodu choroby,
  • wynagrodzenie w czasie urlopu macierzyńskiego – za okres od 15 listopada 1991 r. do 31 lipca 1992 r.,
• urlopu dla poratowania zdrowia,
• urlopu szkoleniowego,
• urlopu na dalsze kształcenie się,
• okresów, w których pozostawałeś w stanie nieczynnym,
• urlopu wychowawczego,
• urlopu bezpłatnego,
• służby wojskowej,
• zwolnienia od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika,
• urlopu opiekuńczego, w wymiarze 5 dni, w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.

Przykład

Pani Joanna złożyła wniosek o świadczenie kompensacyjne w lipcu 2018  r. Przez 20 lat i 9 miesięcy pracowała jako nauczycielka w młodzieżowym ośrodku wychowawczym. W tym czasie łącznie przez 5 miesięcy przebywała na zwolnieniach lekarskich (pobierała wówczas wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy oraz zasiłek chorobowy). Ponadto przez 3 miesiące była na urlopie bezpłatnym, a przez pół roku korzystała z urlopu dla poratowania zdrowia. Do 20-letniego stażu pracy nauczycielskiej nie zaliczyliśmy pani Joannie okresów, w których pobierała świadczenia z tytułu niezdolności do pracy, korzystała z urlopu bezpłatnego oraz z urlopu dla poratowania zdrowia. W związku z tym pani Joanna nie ma 20 lat pracy nauczycielskiej, wymaganych aby przyznać świadczenie kompensacyjne, a tym samym nie przyznaliśmy jej tego świadczenia.

Jeśli chcesz otrzymać nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, musisz rozwiązać stosunek pracyi muszisz to zrobić  na swój wniosek. Nawet jeśli zakończysz pracę za porozumieniem stron, ważne jest, żebyś złożył wniosek o rozwiązanie stosunku pracy.

Jeśli Twoja umowa o pracę wygaśnie z powodu upływu okresu, na jaki została zawarta, to spełniony jest warunek rozwiązania stosunku pracy na Twój wniosek.

Prawo do świadczenia kompensacyjnego przysługuje Ci także wtedy, jeśli Twój stosunek pracy zostanie rozwiązany z powodu:

• całkowitej likwidacji szkoły,
• częściowej likwidacji szkoły,
• zmian organizacyjnych, które spowodują zmniejszenie liczby oddziałów w szkole,
• zmian planu nauczania, które uniemożliwią zatrudnianie Cię w pełnym wymiarze zajęć.

Będziesz miał prawo do tego świadczenia również wtedy, gdy Twój stosunek pracy wygaśnie, ponieważ:

• upłynął sześciomiesięczny okres, w którym pozostawałeś w stanie nieczynnym,
• w stanie nieczynnym odmówiłeś podjęcia pracy w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony lub na okres, na jaki została zawarta umowa – w tej samej szkole, na tym samym lub innym stanowisku.

Jeśli pracowałeś w gimnazjum, możesz przejść na nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, gdy nie jest możliwe dalsze zatrudnianie Cię z powodu wygaszania kształcenia w gimnazjach.

Oznacza to, że możesz przejść na świadczenie kompensacyjne, gdy Twój stosunek pracy wygasł albo został rozwiązany, bo nie można Cię zatrudnić w roku szkolnym 2017/2018 lub 2018/2019 w związku ze zmianami organizacyjnymi, które powodują wygaszanie kształcenia w gimnazjach.

Jeśli starasz się o świadczenie kompensacyjne, a pracujesz w kilku miejscach, to musisz rozwiązać wszystkie swoje stosunki pracy, bez względu na ich charakter i wymiar czasu pracy.

Jeśli jesteś nauczycielem i jednocześnie pracujesz w innym charakterze, musisz rozwiązać stosunek pracy z dodatkowego zatrudnienia najpóźniej w dniu, w którym rozwiążesz stosunek pracy na stanowisku nauczyciela.

Prawo do świadczenia przysługuje Ci jeśli – po rozwiązaniu stosunku pracy w charakterze nauczyciela, a przed przejściem na to świadczenie – nie wykonujesz żadnej innej pracy ani nie prowadzisz działalności gospodarczej.

Przykład 1

Pani Krystyna złożyła wniosek o świadczenie kompensacyjne w październiku 2017 r. Rozwiązała swój stosunek pracy na stanowisku nauczyciela w szkole za wypowiedzeniem 31 sierpnia 2017 r. Ponadto do 15 września 2017 r. pozostawała w stosunku pracy na pół etatu w firmie zajmującej się tłumaczeniami tekstów. Ten drugi stosunek pracy został rozwiązany już po ustaniu zatrudnienia w szkole, dlatego nie przyznaliśmy pani Krystynie świadczenia kompensacyjnego. Bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku pani Krystyna nie była bowiem nauczycielem.

Przykład 2

Pan Karol jest nauczycielem i zamierza złożyć wniosek o świadczenie kompensacyjne. Jest zatrudniony na pół etatu jako nauczyciel języka polskiego w młodzieżowym ośrodku socjoterapii. Ponadto pozostaje w stosunku pracy nauczycielskiej (w 1/4 wymiaru zajęć) w zakładzie poprawczym oraz ma zawartą umowę o pracę w wydawnictwie (na 1/4 etatu). Pan Karol uzyska prawo do świadczenia kompensacyjnego, jeśli rozwiąże wszystkie stosunki pracy, w których pozostaje, a zatrudnienie w wydawnictwie ustanie nie później niż w dniu, w którym rozwiąże swój stosunek pracy jako nauczyciel.

Świadczenie kompensacyjne jest wynikiem podzielenia:

• sumy zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego, zapisanych na Twoim indywidualnym koncie w ZUS,

przez

• średnie dalsze trwanie życia dla osoby w wieku 60 lat.

Do obliczenia świadczenia kompensacyjnego przyjmiemy składki oraz kapitał początkowy wraz z waloryzacjami zapisane na Twoim indywidualnym koncie w ZUS do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje Ci wypłata świadczenia.
Jeśli jesteś członkiem otwartego funduszu emerytalnego (OFE), składki na ubezpieczenie emerytalne zapisane na Twoim koncie w ZUS zwiększymy, przez pomnożenie ich przez wskaźnik korygujący 19,52/12,22.

Wskaźnik ten to stosunek:

• pełnej wysokości składki na ubezpieczenie emerytalne

do

• kwoty zapisanej na Twoim koncie (po odliczeniu części składki przekazanej do OFE).

Ważne! Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne nie może być niższe niż najniższa emerytura.
Gdy przejdziesz na emeryturę, nie obniżymy podstawy obliczenia emerytury o kwoty świadczeń kompensacyjnych, które pobrałeś  przed nabyciem emerytury.

Jeśli pracowałeś po przyznaniu nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, to nie ustalimy ponownie wysokości świadczenia. Składki zapisane na Twoim koncie zwiększą Twoją emeryturę ustaloną w wieku powszechnym.

Złóż do nas następujące dokumenty:

• wniosek o nauczycielskie świadczenie kompensacyjne (ENSK)  – znajdziesz go na naszej stronie lub w każdej naszej placówce,
• informację dotyczącą Twoich okresów składkowych i nieskładkowych,
• dokumenty potwierdzające okres wykonywania pracy nauczycielskiej,
• dokumenty, które potwierdzają Twoje okresy, m.in.: pracy, prowadzenia działalności pozarolniczej, służby wojskowej, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, urlopu wychowawczego, nauki w szkole wyższej,
• dokumenty, które potwierdzają Twoje wynagrodzenie przed 1 stycznia 1999 r.

Dokumenty złóż najwcześniej 30 dni przed:

• dniem, w którym spełnisz warunki do uzyskania świadczenia;
• dniem, w którym zamierzasz przejść na nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Jeżeli złożysz wniosek wcześniej, wydamy decyzję o odmowie prawa do świadczenia. Wskażemy, których warunków nie spełniasz.

Jeżeli złożysz wniosek później, to prawo do świadczenia kompensacyjnego ustalimy Ci od miesiąca złożenia wniosku.

Od decyzji przysługuje odwołanie, które możesz wnieść pisemnie lub ustnie do protokołu, za naszym pośrednictwem, w ciągu miesiąca od dnia doręczenia decyzji.

Postępowanie odwoławcze  jest wolne od opłat.

Wniosek możesz wycofać, jednak najpóźniej do dnia uprawomocnienia się decyzji, czyli w ciągu miesiąca od daty doręczenia decyzji.

Prawo do świadczenia kompensacyjnego powstaje w dniu, w którym spełnisz wszystkie warunki, jakich wymagamy, aby przyznać to prawo, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłosisz wniosek o to świadczenie. Jeśli jesteś na zasiłku chorobowym lub świadczeniu rehabilitacyjnym, prawo to powstaje od dnia, w którym przestaniesz pobierać zasiłek lub świadczenie.

Prawo do świadczenia kompensacyjnego ma charakter okresowy i ustaje w dniu:

• poprzedzającym dzień, w którym uzyskałeś prawo do emerytury, np. emerytury wcześniejszej,
• poprzedzającym dzień, w którym osiągnąłeś wiek emerytalny, czyli:
  • 60 lat – jeśli jesteś kobietą,
  • 65 lat – jeśli jesteś mężczyzną.

Wyjątek

Jeśli przed 1 października 2017 r.:

• spełniłeś wszystkie warunki do nabycia nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
• osiągnąłeś obniżony wiek emerytalny (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn),
• nie osiągnąłeś podwyższonego wieku emerytalnego,

możesz po 30 września 2017 r. zgłosić wniosek o świadczenie kompensacyjne. Uzyskasz wtedy prawo do tego świadczenia do dnia przypadającego przed dniem osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego.

Jeżeli 1 października 2017 r. miałeś już ustalone prawo do świadczenia kompensacyjnego, zachowasz je do dnia, w którym osiągniesz podwyższony wiek emerytalny, chyba że prawo to ustano wcześniej. Wniosek o emeryturę możesz zgłosić także w związku z osiągnięciem obniżonego wieku emerytalnego (co najmniej 60 lat kobieta, 65 lat – mężczyzna). W takim przypadku Twoje prawo do świadczenia kompensacyjnego ustanie w dniu poprzedzającym dzień, w którym uzyskasz prawo do emerytury.

Zawiesimy Twoje prawo do świadczenia kompensacyjnego, jeżeli zaczniesz pracę w placówkach oświatowych wymienionych na wstępie artykułu. Nie ma znaczenia wysokość przychodu, jaki osiągasz, ani rodzaj pracy, jaką wykonujesz.

Jeżeli uzyskasz przychód z innej pracy lub z działalności, to Twoje prawo do świadczenia kompensacyjnego zawiesimy lub zmniejszymy na zasadach przewidzianych dla emerytur i rent.

Od 24 lutego 2022 r. do 31 sierpnia 2025 r. nie zawiesimy Twojego prawa do świadczenia kompensacyjnego jeżeli podejmiesz pracę nauczycielską na stanowisku:

-pomocy nauczyciela dla osób nie będących obywatelami polskimi, podlegających obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki,

Do dnia 31 sierpnia 2025 r. nie zawiesimy Twojego prawa do świadczenia kompensacyjnego jezeli podejmiesz pracę na stanowisku:

      1) nauczyciela języka polskiego lub nauczyciela prowadzącego dodatkową nauke języka polskiego,

       2) nauczyciela innego niż wymieniony w pkt. 1, jeżeli w dniu nawiązania z nauczycielem stosunku pracy do szkoły uczęszcza co najmniej jeden uczeń będący obywatelem Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny.

Dowiedz się więcej o zmniejszaniu lub zawieszaniu świadczeń emerytów, którzy pracują.

Masz prawo do rekompensaty, jeżeli spełniasz łącznie te dwa warunki:

• wykonywałeś pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat i możesz to potwierdzić,
• nie skorzystałeś z wcześniejszej emerytury, emerytury pomostowej lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Rekompensata to ustalony indywidualnie dodatek do kapitału początkowego, który uwzględniamy przy obliczaniu emerytury powszechnej.

Dowiedz się więcej z ulotki „Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne” (pdf, 386 kB)  oraz z karty usługi.

Ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U.  z 2024 r. poz. 245 )

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504, z późn. zm.)

Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2022 r. poz. 935, z późn. zm.)

Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2022 r. poz. 655 z późn. zm.)

Ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 103)