Ścieżka nawigacji

Pomoc publiczna udzielana przez ZUS

Pomoc publiczna udzielana przez ZUS

11 kwietnia 2024

Jesteś przedsiębiorcą? Masz zaległości wobec ZUS? Możesz starać się o rozłożenie na raty lub umorzenie należności z tytułu składek albo o odroczenie płatności składek bieżących. Jeśli skorzystasz z tych form pomocy z ZUS, to może to oznaczać, że otrzymasz pomoc publiczną. 

Czym jest pomoc publiczna

Pomoc publiczna to pomoc udzielana przedsiębiorcy przez państwo. 
ZUS może udzielać pomocy publicznej w formie:

  • rozłożenia na raty należności z tytułu składek,
  • odroczenia terminu płatności składek,
  • umorzenia należności z tytułu składek.

Ulga lub umorzenie będą pomocą publiczną, jeżeli jednocześnie zostaną spełnione cztery przesłanki:

  1. ulga lub umorzenie udzielone zostaną ze środków publicznych (budżet państwa, budżet jednostki samorządu terytorialnego, agencji rządowej itp.),
  2. stanowić będą korzyść ekonomiczną dla przedsiębiorcy, 
  3. będą miały charakter selektywny (czyli dotyczyć będą konkretnego przedsiębiorstwa lub grupy przedsiębiorstw),
  4. będą zakłócały lub groziły zakłóceniem konkurencji oraz będą wpływały negatywnie na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej.

ZUS ma obowiązek sprawdzić, czy wnioskowane przez Ciebie ulga lub umorzenie spełniają wszystkie wymienione przesłanki. Jeśli tak, to będą pomocą publiczną.

Kogo dotyczy pomoc publiczna 

Przedsiębiorcy w szerokim znaczeniu, czyli każdego podmiotu, który prowadzi działalność gospodarczą, niezależnie od jego formy prawnej i źródeł finansowania. Mogą to być też np. fundacje, stowarzyszenia czy jednostki sektora publicznego, jeśli prowadzą działalność gospodarczą.

Ważne! 
Przedsiębiorcą jest również ten, kto czasowo zawiesił działalność gospodarczą, ale nie został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej.

Jakich rodzajów pomocy publicznej udziela ZUS

ZUS może udzielić:

  1. pomocy de minimis,
  2. pomocy publicznej innej niż de minimis.

Pomoc de minimis stanowi szczególną kategorię pomocy z uwagi na swą niewielką wartość. 
Przeznaczeniem pomocy publicznej innej niż de minimis może być:

  • restrukturyzacja,
  • naprawa szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi nadzwyczajnymi zdarzeniami.

Ważne!
We wniosku o ulgę lub umorzenie koniecznie wskaż, o jaki rodzaj pomocy publicznej się ubiegasz.

Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać pomoc publiczną

Pomoc de minimis

Aby otrzymać pomoc de minimis, trzeba spełnić opisane niżej warunki. 

  1. Jeśli dostałeś pomoc de minimis wcześniej – w ciągu minionych trzech lat (rozumianych jako 3 x 365 dni) – to nie może ona, łącznie z kwotą pomocy de minimis, o którą się ubiegasz, przekroczyć 300 tys. euro.
  2. Jeśli dostawałeś już pomoc de minimis i jesteś przedsiębiorcą z sektora:
  • rybołówstwa i akwakultury,

to kwota tej pomocy, którą dostałeś w ciągu ostatnich trzech lat podatkowych, łącznie z kwotą pomocy de minimis, o którą się ubiegasz, nie może przekroczyć łącznie 30 tys. euro; 

Ważne!
Polska może udzielić pomocy dla całej branży rybołówstwa i akwakultury do kwoty 16 mln 532 tys. euro w ciągu trzech lat podatkowych. Jest to tzw. górny limit krajowy. Jeśli ten limit zostanie przekroczony, nie dostaniesz pomocy de minimis nawet wtedy, gdy spełniasz wszystkie warunki.

  • rolnictwa, 

to kwota tej pomocy, którą dostałeś w ciągu ostatnich trzech lat podatkowych, łącznie z kwotą pomocy de minimis, o którą się ubiegasz, nie może przekroczyć łącznie 20 tys. euro,

Ważne!
Polska może udzielić pomocy dla całego sektora rolnictwa do kwoty 295 932 125 euro w ciągu trzech lat podatkowych. Jest to tzw. górny limit krajowy. Jeśli ten limit zostanie przekroczony, nie dostaniesz pomocy de minimis nawet wtedy, gdy spełniasz wszystkie warunki.

Pomoc publiczna inna niż de minimis

Pomoc na restrukturyzację

ZUS może udzielać pomocy publicznej na restrukturyzację w ramach przepisów ustawy z dnia 15 maja 2015 r. –  Prawo restrukturyzacyjne.

Pomoc na naprawę szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi nadzwyczajnymi zdarzeniami

Klęska żywiołowa to np.: powodzie, susze, gwałtowne burze z tornadami, lawiny, osunięcia i trzęsienia ziemi. Za klęski żywiołowe nie są uznawane: mróz, intensywne opady deszczu, gradu, śniegu, burze oraz epidemie chorób roślinnych lub zwierzęcych. 

Inne nadzwyczajne zdarzenie to np.: wojna, atak terrorystyczny, zamieszki wewnętrzne oraz strajki. Pod pewnymi warunkami za nadzwyczajne zdarzenia można uznać również poważne wypadki nuklearne lub przemysłowe oraz pożary, które spowodowały rozległe i powszechne straty. Nie dotyczy to natomiast wydarzeń losowych, takich jak np. pożar pojedynczego zakładu.

Celem tej pomocy jest przywrócenie stanu sprzed klęski lub innego nadzwyczajnego zdarzenia. Dlatego nie otrzymasz pomocy na rozwój firmy ani na to, by zapobiec przyszłym stratom. 

Aby ubiegać się o taką pomoc, powinieneś udowodnić, że szkodę, którą poniosłeś, wyrządziły klęska żywiołowa lub inne nadzwyczajne zdarzenie. Musi między nimi zachodzić bezpośredni związek przyczynowy. 

Wysokość strat musi być dokładnie oszacowana. Wielkość pomocy publicznej nie może przekraczać wysokości strat pomniejszonych o ewentualne odszkodowanie.

Ważne! Projekt pomocy publicznej na naprawę szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi nadzwyczajnymi zdarzeniami wymaga zgłoszenia (notyfikacji) Komisji Europejskiej. ZUS może udzielić takiej pomocy dopiero wtedy, gdy Komisja Europejska ją zatwierdzi.

Jakie dokumenty trzeba złożyć

Wniosek o:

We wniosku określ rodzaj pomocy publicznej, o jaką się ubiegasz, tzn.:

  •  de minimis lub
  •  na naprawę szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi nadzwyczajnymi zdarzeniami.

Dodatkowe dokumenty wymagane przy pomocy de minimis

  • Wszystkie zaświadczenia o pomocy de minimis, jakie otrzymałeś w minionych 3 latach (rozumianych jako 3 x 365 dnia)  oraz wszystkie zaświadczenia o pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, jakie otrzymałeś w roku, w którym ubiegasz się o pomoc, oraz w ciągu 2 poprzedzających go lat  albo
  •  oświadczenie o wielkości pomocy de minimis oraz pomocy de minimis w rolnictwie  lub rybołówstwie otrzymanej w tym okresie (Oświadczenie RPD) albo
  • oświadczenie o tym, że nie otrzymałeś takiej pomocy w tym okresie (Oświadczenie RD-2),
  • formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis (RFD)

lub

Dodatkowe dokumenty wymagane przy pomocy na naprawę szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi nadzwyczajnymi zdarzeniami

Gdzie złożyć dokumenty?

Dokumenty możesz:

  • złożyć w dowolnej placówce ZUS,
  • wysłać pocztą,
  • przesłać przez Platformę Usług Elektronicznych (jako załącznik do wniosku lub formularza POG).

Jak się oblicza wysokość pomocy publicznej

Pomoc publiczna to rzeczywista, możliwa do oszacowania korzyść finansowa. Na potrzeby wyliczenia wartości pomocy traktuje się ją jako formę dotacji dla przedsiębiorcy. Stąd określenie: ekwiwalent dotacji brutto (EDB).
ZUS oblicza wartość pomocy publicznej, udzielonej w formie odroczenia lub rozłożenia na raty, czyli EDB, na podstawie wzorów zawartych w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie szczegółowego sposobu obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w różnych formach. Natomiast wartość pomocy publicznej udzielonej w formie umorzenia zaległości jest równa kwocie umorzenia.
Dla każdego przedsiębiorcy indywidualnie ZUS ustala stopę referencyjną, która jest niezbędna do obliczenia wartości pomocy publicznej. 
Stopa referencyjna to stopa bazowa + marża. 
Stopę bazową ustala Komisja Europejska dla każdego kraju Unii Europejskiej. Stopa bazowa jest okresowo ogłaszana przez Komisję w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. 
Marża (wyrażona w punktach bazowych) wynika z komunikatu Komisji Europejskiej w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych. Marża zależy od kategorii ratingu ustalonej dla przedsiębiorcy przez ZUS oraz poziomu zabezpieczeń, których ZUS dokonał na majątku przedsiębiorcy. 
Kategorię ratingu dla przedsiębiorcy ustala ZUS na podstawie oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej tego przedsiębiorcy.

Ważne!
ZUS przed udzieleniem pomocy (przed zawarciem umowy) informuje pisemnie przedsiębiorcę o wysokości ustalonej dla niego stopy referencyjnej. ZUS może zawrzeć umowę tylko wtedy, gdy przedsiębiorca zgodzi się, na piśmie, na ustaloną wartość stopy referencyjnej.

Obliczoną pomoc publiczną ZUS przelicza na równowartość pomocy w euro według kursu średniego euro z dnia, w którym wydał decyzję o umorzeniu lub zawarł umowę z przedsiębiorcą. 

Zaświadczenie o udzieleniu pomocy de minimis

Jeżeli otrzymasz pomoc de minimis, ZUS wyda Ci zaświadczenie o udzieleniu tej pomocy.
Zaświadczenie to otrzymasz:

  1. w dniu zawarcia umowy o udzielenie ulgi lub zawarcia aneksu do tej umowy,
  2. w dniu wydania decyzji o umorzeniu należności z tytułu składek.

Jest ono potrzebne, jeśli ponownie będziesz starał się o ten rodzaj pomocy. Dlatego je zachowaj! 
Jeżeli ZUS umorzy Ci zadłużenie, to albo wyda Ci zaświadczenie o pomocy de minimis, albo informacje o udzielonej pomocy de minimis zamieści w decyzji o umorzeniu.
Możesz też otrzymać zaświadczenie korygujące, jeżeli zmieni się wartość pomocy de minimis wskazanej w wydanym wcześniej zaświadczeniu.

Podstawa prawna

Przepisy polskie

  • Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz.U. z 2023 r.  poz. 702).
  • Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2022 r. poz. 2309, z późn. zm.).
  • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w różnych formach (Dz.U. z 2018 r. poz. 461).
  • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 marca 2007 r. w sprawie zaświadczeń o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie (Dz.U. z 2018 r. poz. 350).
  • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis (Dz.U. nr 53, poz. 311 z późn. zm.).
  • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie (Dz.U. nr 53, poz. 312 z poźn. zm.).
  • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 2010 r. w sprawie informacji składanych przez podmioty ubiegające się o pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie (Dz.U. nr 121, poz. 810).

Przepisy Unii Europejskiej

  • Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – wersja skonsolidowana (Dz. Urz. UE C  326 z 26 października 2012 r.) – art. 107 i 108.
  • Rozporządzenie Rady (UE) 2015/1589 z dnia 13 lipca 2015 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 248 z 24 września 2015 r.).
  • Rozporządzenie Komisji (UE) 2023/2831 z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L 2023/2831 z 15 grudnia 2023).
  • Rozporządzenie Komisji (UE) nr 717/2014 z dnia 27 czerwca 2014 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rybołówstwa i akwakultury (Dz. Urz. UE L 190 z 28 czerwca 2014 r. z późn. zm).
  • Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz. Urz. UE L 352 z dnia 24 grudnia 2013 r. z późn. zm.).
  • Komunikat Komisji Europejskiej w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych (Dz. Urz. UE C 14 z 19 stycznia 2008 r.).