Jaka jest sytuacja ekonomiczno-społeczna Ukraińców w Polsce?

Taką diagnozę próbowano przybliżyć na konferencji „Obywatele Ukrainy w polskim systemie ubezpieczeń społecznych. Aspekty prawne, demograficzne, ekonomiczne i społeczne”. Odbyła się ona w centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych 27 listopada 2018 r.

Bardzo aktualny temat migracji mieszkańców Ukrainy do Polski przyciągnął wielu naukowców i praktyków. Potwierdza to jak istotna jest analiza sytuacji ekonomiczno-społecznej Ukraińców w Polsce, a także wymiana pomocnej w tym zakresie wiedzy i doświadczeń badawczych z różnych dziedzin nauki. Wszystko to pomoże postawić właściwe pytania badawcze, które posłużą dalszym pracom naukowym. Merytorycznie nad konferencją czuwał komitet naukowy, któremu przewodniczyła dr Beata Samoraj-Charitonow.

Podczas otwarcia spotkania prof. Gertruda Uścińska podkreśliła, że współpraca między Polską a Ukrainą w kontekście formalnoprawnym może zapewnić obywatelom Ukrainy podstawy do dostępu do rynku pracy i systemu zabezpieczenia społecznego.

Trzy sesje konferencji ukazały kwestię migracji w różnych perspektywach: ekonomicznej, demograficznej, prawnej czy kulturowo-historycznej:

• Pierwszą część wypełniły prezentacje o obecności Ukraińców na polskim rynku pracy, w tym ciekawą kwestię przyjazdów obywateli Ukrainy do pracy (dr Sabina Kubiciel-Lodzińska), o ewolucji ich przedsiębiorczości (proces przejścia od nielegalnej działalności bazarowej do legalnej działalności gospodarczej przedstawiła dr hab. Katarzyna Andrejuk) oraz o zmianie jakości rynku pracy dla obywateli Ukrainy w Polsce (dr Beata Samoraj-Charitonow).
• W drugiej części konferencji można było usłyszeć o wpływie migracji na strukturę demograficzną i na kształt rynku pracy w Polsce (dr hab. Agata Górny), czyli ilu Ukraińców imigrowało i gdzie najczęściej oni pracują. Bardzo ważne okazały się też uregulowania i zmiany w prawie, które pomagają monitorować i badać migracje pracowników, a także prawne aspekty bezpieczeństwa socjalnego obywateli Ukrainy w Polsce (dr hab. Dorota Dzienisiuk). Okazuje się, że pojawiają się również problemy w delegowaniu pracowników, a także trudności związane z aspektami prawnymi ochrony socjalnej pracowników delegowanych oraz koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (dr Marek Benio).
• Trzecia sesja wzbogaciła dotychczasowy kontekst spotkania – o integracji kulturowej Polaków i Ukraińców, o polityce pamięci i badaniach nad nią opowiedziała dr hab. Joanna Konieczna-Sałamatin. A o dyskursie politycznym na Ukrainie odnośnie integracji europejskiej mówił dr Oleksii Polegkyi. Dane z 2018 r. wskazują, że ponad 50 proc. Ukraińców chce, aby ich kraj przyłączył się do Unii Europejskiej. Z kolei dr Andrzej Szybkie przeanalizował uprawnienia obywateli z Ukrainy do świadczeń z polskiego systemu zabezpieczenia społecznego oraz realizację umowy polsko-ukraińskiej o zabezpieczeniu społecznym.

Razem z gośćmi prelegenci omawiali podczas dyskusji problemy, wątpliwości i najnowsze dane. Dzięki danym ZUS można wyciągnąć też kolejne wnioski. W 2008 r. ZUS zarejestrował ponad 16 tys. osób, natomiast obecnie w systemie figuruje już około 441 tys. obywateli ukraińskich. Co to znaczy? Obecność obywateli Ukrainy legalnie zatrudnionych na polskim rynku pracy i opłacających składki na ubezpieczenia społeczne będzie miała ogromne znaczenie dla polskiego systemu ubezpieczeń społecznych, a zwłaszcza dla systemu emerytalnego, w kontekście wyzwań organizacyjnych oraz finansowych.

A inne wnioski? Badania imigracji z Ukrainy do Polski muszą mieć interdyscyplinarny charakter. Migrujący Ukraińcy nie wymagają szczególnej integracji z Polakami ze względu na uwarunkowania kulturowe, religijne czy historyczne. Napływ ludności z Ukrainy może mieć dobry wpływ na Polską demografię. I wiele innych, które znajdą się w obszerniej relacji w kwartalniku „Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka”.

Zapraszamy na kolejne konferencje, o których będziemy na bieżąco informować na stronie ZUS.