Konferencja naukowa „Świadomość ryzyka a ryzyko nieświadomości. Jak uczyć o ubezpieczeniach społecznych?”

Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie ● 4–5 kwietnia 2019 roku

Zapraszamy do oglądania relacji z konferencji YouTube:

• 4 kwietnia: https://www.youtube.com/watch?v=gRsju4b6jvg
• 5 kwietnia: https://www.youtube.com/watch?v=SZU98a0Duh

Relacja z konferencji:

4 kwietnia

Właśnie trwa konferencja na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie - „Świadomość ryzyka a ryzyko nieświadomości. Jak uczyć o ubezpieczeniach społecznych?”. Jest to już druga edycja konferencji naukowej skierowana do naukowców i praktyków zajmujących się na co dzień tematyką ubezpieczeń społecznych oraz edukacją w tej dziedzinie. Jej organizatorem jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Uniwersytet Pedagogiczny. Partnerem jest Ośrodek Rozwoju Edukacji.

Tematem przewodnim konferencji jest interdyscyplinarne podejście do uświadamiania istoty ryzyk socjalnych w procesie nauczania. Gospodarzami konferencji są prof. dr hab. Gertruda Uścińska i prof. dr hab. Kazimierz Karolczak, rektor Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Partnerem konferencji jest Ośrodek Rozwoju Edukacji. Honorowy patronat nad konferencją objęły: Minister Edukacji Narodowej, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Marszałek Województwa Małopolskiego, Wojewoda Małopolski i Prezydent Miasta Krakowa.

Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Elżbieta Rafalska, przesłała do uczestników konferencji list, w którym wyraziła szczególną wdzięczność za podejmowanie tematyki uświadamiania istoty ryzyka socjalnego w procesie nauczania. Przypomniała, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych od wielu lat realizuje szeroko zakrojone działania edukacyjne i informacyjne, których celem jest podnoszenie świadomości ubezpieczeniowej a także wyjaśnianie istoty i konieczności ubezpieczeń społecznych.

„Na szczególną uwagę zasługuje działalność edukacyjna podejmowana przez ZUS w szkołach i na uczelniach. W ramach projektu Nowoczesne Zarządzanie Biznesem, przygotowanego przez Centrum Prawa Bankowego i Informacji we współpracy ze Związkiem Banków Polskich, pracownicy ZUS prowadzą wykłady na uczelniach na temat funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce i jego roli w życiu każdego człowieka. Raz jeszcze dziękuję za zaproszenie oraz serdecznie pozdrawiam prelegentów i uczestników Konferencji. Z uwagą zapoznam się z Państwa spostrzeżeniami i wnioskami pokonferencyjnymi. Mam nadzieję, że trud zorganizowania tej debaty przyniesie wymierne efekty w postaci wniosków, które znajdą zastosowanie w praktyce – umożliwiając wypracowanie skutecznych rozwiązań zwiększających świadomość ubezpieczeniową Polaków”.

List do uczestników konferencji skierował także Witold Kozłowski, Marszałek Województwa Małopolskiego. Przekazał on słowa uznania dla wszystkich osób i instytucji zaangażowanych w przygotowanie i przeprowadzenie konferencji. Życzył również, aby jej tegoroczna edycja spełniła wszelkie oczekiwania uczestników.

Uczestników konferencji powitał prof. dr hab. Kazimierz Karolczak, rektor Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Przypomniał, że Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie ma podpisane umowy o współpracy z ponad setką szkół; jest otwarty na współpracę ze szkołami wszystkich szczebli. „Konferencja powinna być miejscem, w którym możemy podjąć dyskusję o dalszej współpracy. Życzę owocnych obrad i możliwości przekazywania wiedzy młodemu pokoleniu. Uczestnicząc w tej konferencji budujemy dobrą praktykę współpracy” – powiedział prof. Kazimierz Karolczak.

Następnie głos zabrała profesor Gertruda Uścińska. „Myślę, że tytuł konferencji nie jest przypadkowy, bo system ubezpieczeń społecznych skupia się wokół ryzyka społecznego. Te ryzyka występują bardzo powszechnie. W tegorocznej konferencji podjęto punkt widzenia uwzględniający skutki ryzyk społecznych w procesie nauczania. Poziom wiedzy na temat ubezpieczeń społecznych wśród młodzieży szkolnej jest niski. Dlatego oczekujemy, że będzie on wzrastał. Nie jest łatwo uczyć o ubezpieczeniach społecznych. Ale to zadanie jest realne. Trzeba odnotować fakt, że wypracowaliście państwo podczas poprzedniej konferencji pojawiły się postulaty, które już teraz będą realizowane (m. in. gra edukacyjna „Specjalista ZUS”). Powstały też nowe podręczniki, w których uwzględnione zostały Państwa konstruktywne wnioski. ZUS ma wpisane w kontekst swojego umocowania prawnego edukowanie w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Jeżeli połączyć to z potencjałem akademickim, to możemy osiągnąć zakładane rezultaty. Mamy podpisanych szereg umów o współpracy z wieloma uczelniami w całej Polsce. Pozytywnie oceniamy i cieszymy się ze wsparcia Ośrodka Rozwoju Edukacji. Mamy wspólny cel skalkulowany na zysk, jakim jest wiedza uczniów.” Profesor Uścińska  przypomniała, że już 230 tys. uczniów wzięło udział w „Lekcjach z ZUS”, 120 tys. osób wzięło udział w olimpiadzie „Warto wiedzieć więcej o ubezpieczeniach społecznych”. „Dbamy nie tylko o to, żeby wykorzystać olimpiadę do upowszechniania wiedzy, ale także dajemy indeksy uczelni laureatom olimpiady. Dziękuję za tak liczne przybycie i życzę owocnych obrad, wypracowania kolejnych konstruktywnych wniosków, które przyczynią się do wzrostu poziomu wiedzy o ubezpieczeniach społecznych”.

Wicewojewoda Małopolski Zbigniew Starzec podziękował za zaproszenie na konferencję „dla Urzędu Wojewódzkiego to zaszczyt, że zostaliśmy zaproszeni na taką konferencję. To olbrzymie wyzwanie, aby informacje o ubezpieczeniach społecznych przekazać w sposób łatwy i przyjemny i dotrzeć z tą wiedzą do młodzieży”.

Jadwiga Mariola Szczypiń, dyrektor Ośrodka Rozwoju Edukacji pogratulowała organizatorom konferencji i poinformowała, że Ministerstwo Edukacji postrzega programy przygotowane przez ZUS jako komponent edukacji obywatelskiej, dlatego też Ośrodek wspiera działania ZUS w zakresie edukacji dotyczącej kwestii ubezpieczeń społecznych. „To dla nas zaszczyt, że możemy uczestniczyć w tak doniosłym przedsięwzięciu”.

Anna Siejda – dyrektor Biura Ministra w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju zwróciła uwagę, że w dobie zmieniających się uwarunkowań społeczno-gospodarczych jednym z kluczowych elementów są pracownicy. „Społeczne oczekiwania wobec przedsiębiorców są już znacznie wyższe – nie tylko mają oni tworzyć nowe miejsca pracy, ale także kreować otoczenie biznesu. Otwarte podejście do edukacji młodego pokolenia buduje także postawy przyszłych przedsiębiorców. Zmienia się także postrzeganie ubezpieczeń społecznych – nie są już one traktowane jako uciążliwe pobieranie składek, ale także jako ubezpieczenie od ryzyka i utrzymanie zdolności do pracy”.

Profesor Łukasz Tomasz Sroka z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie powiedział: „Dzisiaj z dumą reprezentuję Uniwersytet Pedagogiczny, ale kiedyś pracowałem w ZUS. Ważną lekcję wyciągnąłem z tego okresu – z ubezpieczeniami społecznymi jest tak, jak ze zdrowiem – zaczynamy się nim interesować w podeszłym wieku, kiedy jest już za późno. Druga lekcja, jaką wyciągnąłem, to taka, że w młodości można nie mieć pieniędzy, ale nie można ich nie mieć na starość. Ten moment, kiedy możemy coś zrobić dla swojej przyszłości, to etap nauki w szkole”.

Marcin Kopeć – dyrektor oddziału ZUS w Krakowie stwierdził, że dzisiejsza konferencja to tylko część działalności edukacyjnej prowadzonej przez krakowski oddział ZUS. Wyraził też nadzieję, że wnioski z konferencji będą mogły być wykorzystane w codziennej pracy z uczniami.

Pierwszy wykład, zatytułowany „Ubezpieczenia społeczne - państwo, społeczeństwo, jednostka. Rola i znaczenie”, wygłosiła prof. dr hab. Gertruda Uścińska, prezes ZUS.

Barbara Owsiak, wicedyrektor Gabinetu Prezesa ZUS i prof. Łukasz Tomasz Sroka z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie podsumowali ubiegłoroczną edycję konferencji.

Pierwszy panel dyskusyjny, zatytułowany „Świadomość ryzyka w ubezpieczeniach społecznych” poprowadzili Agnieszka Smoder i dr Robert Marczak (ZUS).

Podczas panelu poruszane były zagadnienia:

1. Jak badać świadomość ryzyka w ubezpieczeniach społecznych? Potrzeba interdyscyplinarnego podejścia
2. Jak skutecznie upowszechniać wiedzę o ubezpieczeniach społecznych

W panelu wzięli udział

• prof. dr hab. Bożydar Kaczmarek, Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie
• dr hab. Małgorzata Jacyno, prof. Uniwersytetu Warszawskiego
• dr Radosław Zyzik, Akademia Ignatianum
• Urszula Szulc, Fundacja Warszawski Instytut Bankowości
• dr Małgorzata Solarz, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
• dr Piotr Majewski, Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu

Dr Radosław Zyzik – edukacja ma znaczenie ‒ im wyższy poziom wiedzy, tym więcej pozytywnych zachowań. Możemy uczyć, wpływając na zachowania ludzi.

Dr Piotr Majewski:

Wiedza jest narzędziem – można jej użyć w dobrej i złej intencji. 18% społeczeństwa popiera naganne praktyki polegające na oszukiwaniu systemu ubezpieczeń społecznych (wyłudzanie nienależnych świadczeń, niepłacenie składek itp.). Powinniśmy walczyć z przyzwoleniem społecznym na takie praktyki. Dlatego powinniśmy uczyć, dlaczego takie praktyki są złe.

Małgorzata Solarz:

To, że mam wiedzę finansową, nie oznacza, że umiem z niej korzystać. Nawet jeżeli umiem, to nie oznacza, że wykorzystuję swoje umiejętności. Zwróciła uwagę, z jakimi problemami/brakami wiedzy spotyka się prowadząc zajęcia ze studentami.

Eksperci odpowiedzieli też na pytanie, co zrobić, żeby dotrzeć z wiedzą o ubezpieczeniach społecznych do jak najszerszego kręgu odbiorców:

• Warto angażować rodziców do projektów edukacyjnych;
• Trzeba opowiadać o ubezpieczeniach społecznych na konkretnych przykładach;
• Trzeba nawiązać współpracę z parafiami – niech ksiądz z ambony ogłosi, że np. na festynie będzie stoisko ZUS, na którym eksperci wyjaśnią zawiłości systemu;
• Informacje w klubach seniorów;
• Promocja w mediach – powołać rzecznika ubezpieczonych.

Drugi panel zatytułowany był „Infobrokering w służbie ubezpieczeń społecznych”

Paneliści poruszyli w nim następujące kwestie:

1. Czy infobrokering mógłby zostać wykorzystany w upowszechnianiu wiedzy o ubezpieczeniach społecznych
2. Czy obywatele powinni mieć swojego infobrokera czy też każdy powinien sam poszukiwać wiedzy
3. Ocena jakości pracy infobrokera
4. Przyszłość usług infobrokerskich
5. Przykład wykorzystania infobrokeringu

Panel prowadził dr hab. Łukasz Tomasz Sroka, UP.

Wzięli w nim udział:

• dr hab. Łukasz Tomasz Sroka, UP, Czy potrzebny nam broker ubezpieczeń społecznych i kto mógłby nim być?
• prof. dr hab. Wiesław Babik, UJ, O zjawisku brokeringu informacji w świetle ekologii informacji. Studium przypadku ZUS
• dr Sabina Cisek, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, Źródła informacji o ubezpieczeniach społecznych w PL i UE
• dr Dorota Rak, UJ, Od brokera ubezpieczeń do brokera informacji. Ujęcie kompetencyjne
• Grażyna Kurowska, Wydział Rozwoju Kompetencji Społecznych i Obywatelskich, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Szkoła przyszłości. Kompetencje i zawody przyszłości

prof. dr hab. Wiesław Babik

Brokering to zjawisko pośredniczenia w przekazywaniu informacji.

W procesie edukacyjnym trzeba brać pod uwagę ograniczoną pojemność mózgu.

Grażyna Kurowska

Jakie umiejętności rozwijać, by odnosić sukcesy? Skoro przyszłości nie da się przewidzieć, to jak przygotować do niej młodych ludzi? O sukcesie na rynku pracy często decyduje inteligencja emocjonalna. Obecnie bardzo ważne jest, aby młody człowiek umiał z natłoku informacji wydobyć te wartościowe. Wszechstronna wiedza jest drogą do nowej generacji pracowników.

Ranking kompetencji

1. kompleksowe rozwiązywanie problemów
2. krytyczne myślenie
3. kreatywność
4. zarządzanie ludźmi
5. współpraca z innymi
6. inteligencja emocjonalna
7. zorientowanie na usługi
8. negocjacje
9. elastyczność

Pracodawcy najchętniej szukają pracowników, którzy mają umiejętność analitycznego myślenia.

dr Sabina Cisek

W dostępie do informacji problemem nie jest dostęp do informacji, bo ten jest, tylko trzeba zdefiniować swoje potrzeby informacyjne. Trzeba też umieć wyciągnąć informację ze źródła i zrozumieć informację.

dr Dorota Rak

Broker informacji to pośrednik między poszukiwaczem informacji a ich źródłami.

Pracownik ZUS to w zasadzie agent ubezpieczeniowy.

Czy broker ubezpieczeń/agent ubezpieczeń może być brokerem informacji? – NIE, ale pracownik ZUS może być osobą, która transferuje informacje.

Najważniejsze jest to, że trzeba uczyć jak szukać, by znaleźć.

Kolejny panel nosił tytuł: „Kulturowe konteksty ubezpieczeń społecznych”

1. Jak współczesna kultura komunikuje zagadnienia związane z realizacją ryzyk życiowych?
2. Ubezpieczenia społeczne „ukryte” w przekazach kulturowych (dziedziny sztuki, twórcy, odbiorcy, struktura przekazu)

Prelegentem był Mateusz Pawłowicz z ZUS, który przedstawił prezentację zatytułowaną Okrutny smok, który kradnie wszystko, na co obrócił wzrok - fałszywa opowieść o ubezpieczeniach społecznych w kulturze masowej. Podał w niej przykłady negatywnej konotacji kwestii ubezpieczeń społecznych w filmach, muzyce oraz memach internetowych.

Zaprezentował także propozycje pozytywnego przekazu, stworzone na potrzeby ZUS – komiksy oraz film.

Prowadzenie panelu: dr Jacek Dziekan, ZUS

W dyskusji panelowej udział wzięli:

• Mateusz Pawłowicz, ZUS
• dr hab. Piotr Celiński, UMCS

Dr hab. Piotr Celiński zwrócił uwagę, że ZUS powinien zbudować wspólnotę problemową zamiast wspólnoty marki. Takie wspólnoty można budować w mediach społecznościowych. ZUS nie musi prowadzić kosztownych kampanii wizerunkowych, ważne, że będzie w nich drugoplanowym bohaterem, który będzie rozwiązywał problemy klientów. Klientów ZUS nie interesują bowiem problemy ZUS i systemu ubezpieczeń, tylko ich własne.

Przytoczył także wyniki swoich badań, z których wynika, że młodzi ludzie podzielają system wartości, na którym zbudowana jest polityka zabezpieczenia społecznego: bezpieczeństwo, wspólnota, solidarność. Problem w tym, że współczesne realia, które narzucają mobilność, kreatywność i elastyczność stoją z nimi w sprzeczności. ZUS nie może kreować materiałów sponsorowanych, bo młodzi ludzie mają tzw. radar wykrywający sztuczność. Autorytetem dla młodych ludzi, przewodnikiem duchowym, mistrzem może być nauczyciel, osoba bliska, przyjaciel.

Zdarza się czasami, że przez „smog informacyjny” młode pokolenie posiada poglądy sprzeczne wewnętrznie. ZUS, jako namacalny, konkretny przedstawiciel państwa jest łatwym „chłopcem do bicia”, którego można obarczyć odpowiedzialnością za wszelkie zło społeczne. Nie przeszkadza to jednocześnie młodym ludziom zauważyć, że jakość obsługi klientów w ZUS jest bardzo wysoka; można w nim sprawnie załatwić swoje sprawy.

Podczas ostatniego w tym dniu panelu zaprezentowana została nowa edycja materiałów dydaktycznych „Lekcje z ZUS”.

W panelu udział wzięli:

• Barbara Owsiak, wicedyrektor Gabinetu Prezesa ZUS
• Małgorzata Meissner, metodyk współpracująca przy opracowaniu nowej edycji
• Bogdan Kruszakin, nauczyciel, konsultant, ORE

Barbara Owsiak przedstawiła zmiany w podręcznikach „lekcje z ZUS” (szata graficzna, zakres materiału, zawartość merytoryczna).

Bogdan Kruszakin stwierdził, że po reformie systemu edukacji pierwsze lekcje na temat ubezpieczeń społecznych powinny być realizowane w ostatnich klasach szkół podstawowych. Zwrócił także uwagę, że w szkołach policealnych w ogóle nie są realizowane lekcje poruszające te kwestie. Zaproponował, aby materiały z „Lekcji z ZUS” wykorzystać w urzędach pracy jako element doradztwa zawodowego.

***

Drugą edycję konferencji naukowej przygotowaliśmy z myślą o naukowcach oraz praktykach zajmujących się na co dzień tematyką ubezpieczeń społecznych oraz edukacji w tej dziedzinie. Zapraszamy w szczególności nauczycieli, dyrektorów szkół i dyrektorów ośrodków doskonalenia nauczycieli.

Tematem przewodnim konferencji jest interdyscyplinarne podejście do uświadamiania istoty ryzyk socjalnych w procesie nauczania.

Na konferencji:

• porozmawiamy z przedstawicielami różnych dyscyplin naukowych (m.in. ekonomia, prawo, psychologia, neuroekonomia, socjologia kultury), jak należy badać wiedzę i postawy obywateli wobec ubezpieczeń społecznych, aby w przyszłości przygotować program skutecznej edukacji w tym zakresie:
• przyjrzymy się nowej dziedzinie nauki – infobrokeringowi, szczególnie w ubezpieczeniach społecznych;
• pokażemy, jak ubezpieczenia społeczne są postrzegane w polskiej kulturze i jak można wykorzystać te skrypty kulturowe na lekcjach;
• przedstawimy – w praktyczny i prosty sposób (case studies) – zagadnienia dotyczące ubezpieczeń społecznych w kontekście działalności gospodarczej, a także zasiłków i emerytur (spotkania warsztatowe z ekspertami ZUS);
• zaprezentujemy nowe narzędzie dydaktyczne: autorską grę o ubezpieczeniach społecznych.

Ubiegłoroczna edycja konferencji spotkała się ze znakomitym odbiorem ze strony uczestników. Poznaliśmy tam oczekiwania i potrzeby nauczycieli, a także uczniów i studentów, dzięki czemu zaczęliśmy projektować nowe działania edukacyjne. To właśnie o nich chcemy Państwu opowiedzieć w tym roku. Zachęcamy do zapoznania się ze sprawozdaniem z ubiegłorocznej konferencji.

Jeżeli są Państwo zainteresowani udziałem w konferencji, zgłoszenia prosimy przesyłać na adres: konferencjakrakow@zus.pl

Organizatorzy:

Partnerzy:

Patronat honorowy:

  Jacek Krupa - Marszałek Województwa Małopolskiego