Pełne umorzenie składek możliwe, ale tylko w wyjątkowych sytuacjach

- ZUS może umorzyć należności z tytułu składek jedynie w szczególnie trudnych sytuacjach, wyłącznie po spełnieniu przesłanek wynikających z przepisów prawa. Umorzenie w tradycyjnej postaci następuje na wniosek zainteresowanego, gdy udowodni on całkowitą nieściągalność należności lub bardzo trudną sytuację finansową i rodzinną – mówi wiceprezes ZUS Paweł Jaroszek.

Jak dodaje, rok 2020 - ze względu na pandemię COVID-19 - był pod tym względem nietypowy. W celu wsparcia przedsiębiorstw, w ramach kolejnych odsłon tarczy antykryzysowej wprowadzono nowe instrumenty pomocowe dla firm dotkniętych przez epidemię. To m.in. zwolnienie z obowiązku opłacania składek, odroczenie terminu płatności składek lub rozłożenie należności na raty (bez naliczania opłaty prolongacyjnej od należności za okres od stycznia 2020 r.), wypłaty świadczeń postojowych.

Celem projektu utworzenia Centrów Umorzeń, który został zainicjowany w 2017 roku, było podniesienie jakości świadczonych usług oraz zapewnienie jednolitości podejmowanych rozstrzygnięć w zakresie umarzania należności z tytułu składek poprzez koncentrację merytorycznej obsługi wniosków z zakresu umorzeń w utworzonych w ZUS trzech Centrach Umorzeń (CUM).

- Utworzenie CUM jest ważnym projektem dla ZUS. Jednym z podstawowych założeń było aby wprowadzając centralizację zadań analitycznych, utrzymać dla klientów dostępność do usługi w lokalnych jednostkach Zakładu – podkreśla Jaroszek.

Jak podkreśla, tym samym, pomimo utworzenia CUM, klienci tak jak wcześniej mogą składać wnioski o umorzenie należności lub ponowne rozpatrzenie sprawy w każdej placówce ZUS lub przekazać w formie elektronicznej za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Mogą też skontaktować się z doradcami do spraw ulg i umorzeń  - na przykład podczas e-wizyty.

Wniosek trafia do właściwego doradcy ds. ulg i umorzeń, który odpowiada za przeprowadzenie postępowania administracyjnego, zebranie odpowiedniej dokumentacji i przekazanie sprawy do merytorycznego rozpatrzenia przez Centrum Umorzeń. Wnioski są rozpatrywane przez pracowników CUM, którzy nie mają żadnego kontaktu z wnioskodawcą, co poza specjalizacją i ujednoliceniem podejścia ogranicza ryzyko związane z możliwością wpływania na sposób rozstrzygnięcia.

„Utworzenie Centrów, wprowadzenie zmian organizacyjnych i standaryzacja procesu były ogromnym wyzwaniem dla wszystkich komórek zaangażowanych w jego realizację. Nowe standardy obsługi spraw, większe wymagania względem dokumentacji pozyskiwanej od klientów oraz gromadzonej we własnym zakresie oraz wyjaśnianie błędów i rozbieżności, okresów podlegania ubezpieczeniom lub przedawnienia należności wiązało się z koniecznością zmiany kultury organizacyjnej i przejściem na nowy model funkcjonowania w tym obszarze, bazujący na wzorcach zaczerpniętych z biznesu” – mówi wiceprezes ZUS.

Działania te przynoszą wymierne efekty. Wobec wszystkich wydanych przez CUM-y decyzji do WSA zaskarżonych zostało jedynie 7 proc. decyzji (wnioskodawcy w okresie od 1 kwietnia 2018 r. do 31 sierpnia 2020 r. złożyli 814 skarg do WSA). Wg stanu  na 31 sierpnia 2020 r. rozpatrzonych zostało 429 skarg (oddalonych zostało 278 skarg, natomiast w 151 sprawach WSA uchyliły decyzję Zakładu i zwróciły sprawy do ponownego rozpoznania). Udział procentowy oddalonych skarg wyniósł zatem 65 proc.

Co ważne umorzenie należności może mieć miejsce w szczególnie trudnych sytuacjach określonych przepisami prawa, m.in. wtedy, gdy ZUS stwierdził całkowitą nieściągalność należności. Jednak jest to ściśle obwarowane przepisami.

Więcej informacji w raporcie "Centra umorzeń - podsumowanie działalności" (pdf 339kb).